Đề bài: Bình giảng đoạn thơ sau trong quốc gia: “Trong anh và em ngày hôm nay… Làm nên quốc gia muôn thuở”

Bài văn mẫu Bình giảng đoạn thơ sau trong quốc gia: “Trong anh và em ngày hôm nay… Làm nên quốc gia muôn thuở”

Bạn đang xem bài: Bình giảng đoạn thơ sau trong quốc gia: “Trong anh và em ngày hôm nay… Làm nên quốc gia muôn thuở”

Bài làm

Mặt đường khát vọng là trường ca độc đáo của Nguyễn Khoa Điềm, ra đời trong chiến tranh khốc liệt thời chống Mĩ, tại chiến trường Trị – Thiên – một điểm nóng – trên chiến trường miền Nam vào năm 1971. Bài thơ đã truyền tới người đọc bao xúc động, tự hào về quốc gia và nhân dân. Trong bài Có một thời đại mới trong thi ca, Trần Mạnh Hảo viết:

“Vào đêm giao thừa Tết âm lịch 1973 – 1974, dưới rừng Phước Long, chúng tôi xúc động nghe trích đoạn “quốc gia” trích trong trường ca “Mặt đường khát vọng” của Nguyễn Khoa Điềm phát trên Đài phát thanh. Những suy nghĩ về quốc gia, về dân tộc đã được thi sĩ hiện dại hóa bằng chất suy tư lắng đọng và xúc cảm mãnh liệt”.

quốc gia – là chương V trong trường ca Mặt đường khát vọng dài 110 câu thơ (trong “Văn 12” chi trích 89 câu). Phần đầu (42 câu) là cảm nhận của thi sĩ trẻ về quốc gia trong cội nguồn sâu xa văn hóa – lịch sử, và trong sự gắn bó thân thiết với đời sống hằng ngày của mỗi con người Việt Nam. Phần thứ hai (47 câu), cảm hứng chủ đạo về quốc gia là sự ngợi ca, khẳng định tư tưởng quốc gia trên phương diện về địa lí, lịch sử, văn hóa, tiếng nói, truyền thống, ý thức dân tộc – nền văn hiến Việt Nam. vẻ đẹp độc đáo của chương V “quốc gia” là tác giả vận dụng sáng tạo nhiều yếu tố văn hóa dân gian, tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện cổ, phong tục…, cùng với cách diễn đạt bình dị, hiện đại gây ấn tượng vừa sắp gũi vừa mới mẻ cho người đọc.

12 câu thơ dưới đây trích trong phần đầu chương quốc gia thế hiện cảm nhận: quốc gia gắn bó thân thiết với mỗi con người Việt Nam:

Trong anh và em ngày hôm nay
Đều có một phần quốc gia
(..)
Làm nên quốc gia muôn thuở…

Trong chương V trường ca Mặt đường khát vọng, hai từ quốc gia và Nhân dân đều được viết hoa, trở thành “mĩ tự” gợi lên không khí cao cả, thiêng liêng và biểu lộ cao độ xúc cảm yêu mến, tự hào về quốc gia và Nhân dân. Chủ thể trữ tình là “anh và em”, giọng diệu tâm tình thổ lộ, sâu lắng, thiết tha, ngọt ngào. Cấu trúc đoạn thơ 13 câu thơ là cấu trúc tổng – phân – hợp mà ta cảm nhận được tính chất chính luận của ngòi bút thơ Nguyễn Khoa Điềm

Hai câu thơ mở đoạn là sự thức nhận chân lí về cội nguồn, về truyền thống, về lịch sử,… quốc gia sắp gũi và gắn bó thân thiết với “anh và em”, với mọi người:

Trong anh và em ngày hôm nay
Đều có một phần quốc gia.

Chỉ “một phần” nhỏ bé thôi, nhưng xiết bao sắp gũi, gắn bó, yêu thương và tự hào. Từ khái niệm, ý niệm “mỗi công dân là một phần tử của cộng đồng, của quốc gia” được diễn đạt một cách “miền hóa” qua tiếng nói tâm tình của lứa đôi, của “anh và em”.

Bảy câu thơ tiếp theo mở rộng ý thơ trên từ “hai đứa” tới “mọi người’ từ “ngày hôm nay” tới “ngày mai”.

Khi hai đứa cầm tay
quốc gia trong chúng ta hài hòa nồng thắm.

Ở phần trước, thi sĩ cảm nhận: “Đất là nơi anh tới trường – Nước là nơi em tắm – quốc gia là nơi ta hò hứa – quốc gia là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”. Và “khi hai đứa cầm tay” thì một mái ấm, tố ấm gia đình đã xây dựng. Gia đình là “một phần” của quốc gia. Chỉ có tình yêu và hạnh phúc gia đình mới tạo nên sự “hài hòa, nồng thắm” với tình yêu quê hương quốc gia. Đó là thực chất thống nhất trong tình cảm của thời đại mới.

Ý tưởng ấy đã được Nguyễn Đình Thi thể hiện trong một tứ thơ sâu và đằm về nỗi “nhớ”:

Anh yêu em như anh yêu quốc gia
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần…

Từ tình yêu và hạnh phúc lứa đôi mà biết yêu gia đình, yêu quê hương, yêu quốc gia, mới có thể có tình nghĩa sâu nặng “quốc gia trong chúng ta hài hòa nồng thắm”, mới tìm thấy quốc gia quê hương cả trong niềm vui và nỗi đau của anh, của em của bao lứa đôi khác.

Xưa yêu quê hương vì có chim có bướm
Có những lần trốn học bị đòn roi
Nay yêu quê hương vì trong từng nấm đất
Có một phần xương thịt của em tôi.
(Giang Nam)

Nói về cội nguồn của dòng giống, của dân tộc, Nguyễn Khoa Điềm nhắc lại sự tích “Trăm trứng”: “Đất là nơi Chim về – Nước là nơi Rồng ở – Lạc Long Quân và Âu Cơ – Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng – Những người nào đã khuất những người nào bây giờ” từ huyền thoại thiêng liêng ấy mới có ý thơ này:

Khi chứng ta cầm tay mọi người
quốc gia vẹn tròn, to lớn.

Hai chữ “cầm tay” trong câu thơ “Khi hai đứa cầm tay” tức là giao duyên là yêu thương. “Khi chúng ta cầm tay mọi người” là kết đoàn, là yêu thương đồng bào. . Mọi người có cầm tay nhau, yêu thương viện trợ lẫn nhau mới có thể có hình ảnh “quốc gia vẹn tròn, to lớn”, mới có đại kết đoàn dân tộc và sức mạnh Việt Nam. Từ “hài hòa, nồng thắm” tới “vẹn tròn, to lớn” là cả một bước phát triển và đi lên của lịch sử dân tộc và quốc gia. Đất được cảm nhận là sức mạnh của khối đại kết đoàn dân tộc. Chỉ khi nào “Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”, và chỉ khi nào “lá lành đùm lá rách”, “Người trong một nước phải thương nhau cùng” thì mới có hình ảnh đẹp đẽ, thiêng liẻng “quốc gia vẹn tròn, to lớn”.

Bốn câu thơ trên đây cấu tạo theo phép đối xứng về ngôn từ: “Khi hai đứa cầm tay”… “Khi chúng ta cầm tay mọi người”, “quốc gia trong chúng ta hài hòa nồng thắm”… “quốc gia vẹn tròn, to lởn”. Cách diễn đạt uyển chuyển , sinh động ấy có ý nghĩa thẩm mĩ sâu sắc: phương thức này thể hiện nội dung ấy, nội dung ấy được diễn đạt bằng phương thức này. Phép đối xứng làm cho thơ liền mạch hài hòa, gắn bó, thể hiện rõ ý thơ: tình yêu lứa đôi, tổ ấm hạnh phúc gia đình tình yêu quê hương quốc gia, ý thức đại kết đoàn dân tộc là những tình cảm đẹp, làm nên truyền thông “yêu nước, yêu nhà, yêu người” và đó là sức mạnh Việt Nam.

quốc gia “nguồn thiêng ông cha”, quốc gia “Trong anh và em ngày hôm nay”. quốc gia trong ngày mai. Như một nhắn nhủ, như một kì vọng sáng ngời niềm tin:

Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang quốc gia đi xa
tới những tháng ngày mộng mơ

Những Nguyễn Thi, Anh Đức, Lê Anh Xuân, Sơn Nam… đã tạo nên giọng điệu Nam Bộ hấp dẫn trong thơ ca và truyện của mình. Ngay Tố Hữu, Nguyễn Khoa Điềm, Thanh Hải cũng có một giọng điệu “rất Huế”, dễ thương dịu ngọt. Hai tiếng “mai này” là cách nói của bà con xứ Huế.

Thế hệ con cháu ngày mai sẽ tiếp bước ông cha “Gánh vác phần người đi trước để lại” xây dựng quốc gia ta “Vạn cổ thử giang sơn” (Trần Quang Khải), “To đẹp hơn, tử tế hơn” (Hồ Chí Minh). Hai chữ “lớn lên” biểu lộ một niềm tin về trí tuệ và bản lĩnh nhân dân trên hành trình lịch sử đi tới ngày mai tươi sáng. “mộng mơ” tức là rất đẹp ngoài trí tưởng tượng về một Việt Nam hưng vượng, một cường quốc văn minh. Điều mà “anh và em”, mỗi người chúng ta mộng mơ ngày hôm nay, sẽ biến thành hiện thực “mai này” sắp.

Bốn câu thơ cuối đoạn xúc cảm dâng lên thành cao trào. Giọng thơ trở nên ngọt ngào, say đắm khi thi sĩ nói lên những suy nghĩ sâu sắc, đẹp.

Em ơi em quốc gia là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên quốc gia muôn thuở…

“Em ơi em” – một tiếng gọi yêu thương, giãi bày và san sẻ bao niềm vui sướng đang dâng lên trong lòng khi thi sĩ cảm nhận và khái niệm về quốc gia: “quốc gia là máu xương của mình”. quốc gia là huyết tộc, là thân thể ruột thịt thân yêu của mình, là mồ hôi xương máu của tổ tiên, ông cha, là của dân tộc nghìn đời. Vì “quốc gia là máu xương của mình” nên Trần Vàng Sao đã viết:

Nuôi lớn người tù ngày mở đất,
Bốn nghìn năm năm gai nếm mật
Một tấc lòng củng đẩy hồn Thánh Gióng.
(Bài thơ của một người yêu nước mình 19/12/1967)

Với Nguyễn Khoa Điềm thì “gắn bó”, “san sẻ”, “hóa thân” là những biêu hiện của tình yêu nước, là ý thức, là nghĩa vụ cao cả và thiêng liêng. “Phải biết gắn bó và san sẻ… Phải biết hóa thân…” thì mới có thể “Làm nên quốc gia muôn dời”. Điệp ngữ “phải biết” như một mệnh lệnh phát ra từ con tim làm cho giọng thơ mạnh mẽ, chấn động. Có biết trường ca Mặt nhường khát vọng ra đời tại một nơi nóng bỏng, khốc liệt nhất của thời chiến tranh chống Mĩ thì mới cảm nhận được những từ ngữ: “gắn bó”, “san sẻ”, “hóa thân” là tiếng nói tâm huyết “mang sức manh ý chí và khát vọng vượt ra ngoài giới hạn thông tin của ngôn từ” như một nhà tiếng nói học nức danh đã nói.

Trong thơ ca Việt Nam thời kháng chiến, đề tài quê hương quốc gia được tô đậm bằng nhiều bài thơ tuyệt bút, những đoạn thơ hay, những câu thơ tuyệt cú. Cảm hứng về quốc gia được diễn tả bằng nhiều tứ thơ độc đáo, mang phong cách sáng tạo riêng của mỗi thi sĩ. Chất trữ tình thấm đậm dư ba. quốc gia trong máu lửa mới mang xúc cảm sâu nặng thế. Đây là tiếng nói ở hai đầu quốc gia:

Tôi yêu quốc gia này chân thật
Như yêu ngôi nhà nhỏ có mẹ của tôi
Như yêu em nụ hôn ngọt trên môi
Và yêu tôi đã biết làm người
Cứ trông quốc gia mình thống nhất.
(Trần Vàng Sao)
Ôi! Tổ quốc ta, ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta như vợ như chồng
Ôi! Tổ quốc, nếu như cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà,ngọn núi, con sông
(Chế Lan Viên)

Trở lại đoạn thơ trên đây cùa Nguyễn Khoa Điềm. Tứ thơ rất đẹp. quốc gia thân yêu gắn bó với mọi người. Phải biết hiến dâng cho “quốc gia muôn thuở”. Đoạn thơ đẹp còn vì sáng ngời niềm tin về tương lai quốc gia và tiền trình tươi sáng cùa dân tộc. Đoạn thơ mang tính chính luận, chất trữ tình in đậm tính công dân của thời đại mới. Giọng thơ tâm tình, dịu ngọt, tứ thơ dạt dào cám xúc, sáng tạo về ngôn từ, hình ảnh, thể hiện một hồn thơ giàu tính suy tư, khẳng định một thi pháp độc đáo, có rất nhiều mới mẻ tìm tòi.

Em ơi em quốc gia là máu xương của mình…” – một tứ thơ rất đẹp! Một tứ thơ lung linh mang vẻ đẹp trí tuệ! Lúc hòa bình phải biết đem “trí năng” để xây dựng quốc gia, “Làm nên quốc gia muôn thuở”, quốc gia “to đẹp hơn tử tế hơn”. Lúc có chiến tranh phải đem xương máu để bảo toàn Sông núi “Gắn bó, san sẻ, hóa thân” cho quốc gia, ấy là nghĩa vụ cao cả thiêng liêng ấy là tình yêu quốc gia của “anh và em” ngày hôm nay, của thế hệ Việt Nam mai này con ta lớn lên…”.

————– Hết —————–

Trên đây là bài bình giảng đoạn trích quốc gia trong anh và em ngày hôm nay… làm nên quốc gia muôn thuở. Thông qua nội dung bài viết, những em học sinh sẽ hiểu rõ hơn về cách làm bài văn bình giảng đồng thời hiểu được trách nhiệm của thế hệ trẻ ngày hôm nay đối với quốc gia trong hoàn cảnh mới.

Ngoài bài viết ở trên, danh sách những bài văn hay lớp 12 còn rất nhiều bài viết đặc sắc để những em tham khảo như  Bình giảng đoạn thơ sau trong quốc gia: “những người vợ nhớ chồng… Những thế cục đã hóa núi sông ta”, Trình bày cảm nhận về quốc gia của thi sĩ trong chương quốc gia, bình giảng 9 câu mở đầu đoạn trích,  Qua phần 1 đoạn quốc gia, tìm hiểu cảm hứng về quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm. Thường xuyên tham khảo những bài văn mẫu của Cmm.edu.vn, những em học sinh sẽ nắm được cấu trúc viêt bài bình giảng cơ bản và chuẩn bị tốt cho những bài rà soát, bài thi viết môn Ngữ văn của mình.

Bản quyền bài viết thuộc THPTSocTrang.Edu.Vn. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: cmm.edu.vn