Đọc hiểu là phần không thể thiếu trong đề thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn, để giúp những em đạt điểm tối đa trong phần thi này, mời những em cùng tham khảo những kỹ năng làm bài đọc hiểu môn Văn trong bài viết dưới đây.
không những thế những em tham khảo thêm 27 đề đọc hiểu môn Ngữ Văn theo cấu trúc đề thi THPT quốc gia 2022, Bộ 110 đề thi đọc hiểu luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn.
Bạn đang xem bài: Kỹ năng làm phần đọc hiểu môn Ngữ Văn đạt điểm tối đa
Những kiểu thắc mắc thường sử dụng ở phần Đọc hiểu
- Ở dạng thắc mắc nhận diện: Thường hỏi xác định phương thức biểu thị, phong cách tiếng nói, tìm từ ngữ, hình ảnh, xác định cách trình bày văn bản…
- Ở dạng thắc mắc hiểu: Thường hỏi học sinh hiểu thế nào về một câu nói trong văn bản; hỏi theo học sinh thì vì sao tác giả lại nghĩ rằng, nói rằng…(kiểu hỏi này là để xem học sinh và tác giả có đồng ý kiến hay không); Kiểu thắc mắc theo tác giả… Ba kiểu hỏi này thường lặp đi lặp lại.
- Ở dạng thắc mắc vận dụng: Thường yêu cầu học sinh rút ra thông điệp có ý nghĩa, điều tâm đắc hoặc chỉ ra những việc làm cụ thể của bản thân.
những bước khi làm phần đọc – hiểu
Bước 1: Đọc thật kỹ đề bài, đọc tới thuộc lòng rồi hãy làm từng câu, dễ trước khó sau.
- Đề văn theo hướng đổi mới có 2 phần: đọc hiểu và làm văn. Phần đọc hiểu thường xoay quanh nhiều vấn đề, thí sinh cần nắm vững những tri thức cơ bản sau:
- nhận diện 6 phong cách tiếng nói văn bản. Dựa ngay vào những xuất xứ ghi dưới phần trích của đề bài để nhận dạng được những phong cách như: tạp chí, văn học nghệ thuật, Khoa học, Chính luận, Khẩu ngữ hay Hành chính công vụ.
- Xác định 5 phương thức biểu thị của văn bản dựa vào những từ ngữ hay cách trình bày. Đoạn trích thấy có sự việc diễn biến (Tự sự), nhiều từ biểu lộ xúc động (Biểu cảm), nhiều từ khen chê, bộc lộ thái độ (Nghị luận), nhiều từ thuyết trình, giới thiệu về đối tượng (Thuyết minh) và có rất nhiều từ láy, từ gợi tả sự vật, sự việc (trình bày).
- nhận diện những phép tu từ từ vựng (so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, lặp từ, nói quá, nói giảm, chơi chữ…); tu từ cú pháp (lặp cấu trúc câu, giống kiểu câu trước; đảo ngữ; thắc mắc tu từ; liệt kê).
- những giải pháp tu từ có tác dụng làm rõ đối tượng nói tới, tăng thêm gợi cảm, gợi hình ảnh, âm thanh, màu sắc, làm đối tượng hấp dẫn, sâu sắc.
- Đối với, những văn bản trong đề chưa thấy bao giờ, học sinh cần đọc nhiều lần để hiểu từng câu, từng từ, hiểu nghĩa và biểu tượng qua cách trình bày văn bản, liên kết câu, cách ngắt dòng… để có thể trả lời những thắc mắc: Nội dung chính của văn bản, tư tưởng của tác giả gửi gắm trong văn bản.,thông điệp rút ra từ văn bản…
Bước 2: Đọc những yêu cầu, gạch chân những từ ngữ quan trọng, câu quan trọng. Việc làm này giúp những em lí giải được yêu cầu của dề bài và xác định hướng đi đúng cho bài làm, tránh lan man, lạc đề.
Bước 3: Luôn đặt thắc mắc và tìm cách trả lời: người nào? Cái gì? Là gì? thế nào? tri thức nào? Để bài làm được trọn vẹn hơn, khoa học hơn tránh trường hợp trả lời thiếu.
Bước 4: Trả lời tách bạch những câu, những ý. lựa chọn từ ngữ, viết câu và viết thận trọng từng chữ.
Bước 5: Đọc lại và sửa chữa chuẩn xác từng câu trả lời. Không bỏ trống câu nào, dòng nào.
Một số lưu ý trong quá trình làm bài
- Viết đúng từ ngữ, trình bày rõ ràng, đúng chính tả, dấu câu, không viết dài.
- Chỉ sử dụng thời gian khoảng 30 phút làm thắc mắc đọc hiểu. Trả lời đúng thắc mắc của đề.
- Làm trọn vẹn từng câu, không bỏ ý, không viết vội vàng để giành chắc chắn từng 0,25 điểm bài.
Bí quyết đạt điểm tối đa phần đọc hiểu môn Ngữ văn thi THPT quốc gia
A. Phần đọc hiểu
– Đề bài người ta thường đưa một khổ thơ hoặc một đoạn và yêu cầu học sinh đọc và trả lời những thắc mắc.
– những thắc mắc thường gặp:
- Xác định thể thơ/ Xác định phong những tiếng nói của đoạn trích
- Nội dung chính của khổ thơ/ đoạn trích là gì? (Câu chủ đề của đoạn trích là gì – với đoạn văn)
- Chỉ ra những giải pháp nghệ thuật được sử dụng chủ yếu trong khổ thơ/ đoạn trích? Tác dụng của chúng?
2. khắc phục đề
2.1. Với thơ
– thắc mắc 1:
+ Xác định thể thơ bằng cách đếm số chữ trong từng câu thơ. Thông thường trong bài người ra đề sẽ cho vào những thể thơ bốn chữ/ năm chữ/ bảy chữ/ lục bát
+ những thể thơ trung đại như thất ngôn bát cú (7 chữ/ câu, 8 câu/bài), thất ngôn tứ tuyệt (7 chữ/ câu, 4 câu/ bài)… xác định bằng cách đếm số chữ trong một câu và số câu trong một bài. (những thể thơ thuộc giai đoạn trung đại trong đề thường ít cho nhưng phải nắm được cách xác định)
– thắc mắc 2: Đưa nội dung chính của khổ thơ, tức là dụng ý cuối cùng của tác giả.
Ví dụ:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể….
=> Nội dung: Trạng thái của con sóng và những cung bậc xúc cảm của tình yêu trong trái tim người con gái đang yêu.
– Câu 3: tìm hiểu khổ thơ như thông thường, tức là đi từ nghệ thuật tới nội dung của khổ thơ. Xác định nội dung khổ thơ theo trình tự sau: Lớp nghĩa trên bề mặt (diễn xuôi câu thơ) -> liên tưởng, tưởng tượng (những hình ảnh thơ trong câu thơ) -> Dụng ý của tác giả
2.2. Với văn
– Câu 1 (Thường là xác định phong cách tiếng nói/ Phương thức biểu thị/Thao tác lập luận của đoạn trích):
* Có một số loại phong cách tiếng nói cơ bản sau:
a. Khẩu ngữ (Sinh hoạt): được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày, là tiếng nói sinh hoạt đời thường với ba phương thức chủ yêu là trò chuyện, nhật kí, thư từ; tồn tại chủ yếu dưới dạng nói.
những đặc điểm tiếng nói:
+ Mang đậm dấu ấn tư nhân
+ sử dụng những từ ngữ mang tính cụ thể, giàu hình ảnh và xúc cảm.
+ Những từ ngữ chỉ nhu cầu về vật chất và ý thức thông thường (ăn, ở, đi lại, vui chơi, giải trí,…) chiếm tỉ lệ lớn
=> Một số hiện tượng vượt trội: lớp từ ngữ chỉ tồn tại trong phong cách này như tiếng tục, tiếng lóng,…; sử dụng nhiều từ láy, đặc biệt là những từ láy tư (đỏng đa đỏng đảnh, hậu đà hậu đậu, tầm bậy tầm bạ,….); sử dụng cách nói tắt (hihu, …); sử dụng phối hợp từ không có quy tắc (xấu điên xấu đảo, xấu như con gấu,…)
+ Thường sử dụng câu đơn, đặc biệt là những câu cảm thán, câu chào hỏi…
+ Kết cấu trong câu có thể tỉnh lược tối đa hoặc dông dài, lủng củng .
b. Khoa học: sử dụng trong nghiên cứu, học tập với ba phương thức chuyên sâu, giáo khoa và phổ cập; tồn tại chủ yếu dưới dạng viết.
những đặc điểm tiếng nói:
+ Sử dụng nhiều và chuẩn xác những thuật ngữ khoa học.
+ Sử dụng những từ ngữ trừu tượng, không biểu lộ xúc cảm tư nhân.
+ những đại từ thứ bậc ba và thứ bậc nhất với ý nghĩa khái quát được sử dụng nhiều như người ta, chúng ta, chúng tôi…
+ Câu hoàn chỉnh, cú pháp câu rõ ràng, chỉ có một cách hiểu.
+ Câu ghép điều kiện – kết quả thường được sử dụng phổ biến trong phong cách tiếng nói này, chứa nhiều lập luận khoa học và khả năng logic của hệ thống.
+ Thường sử dụng những cấu trúc khuyết chủ ngữ hoặc chủ ngữ không xác định (vì hướng tới nhiều đối tượng chứ không bó hẹp trong phạm vi một đối tượng)
c. tạp chí: sử dụng trong ngành nghề tạp chí với ba dạng tồn tại chủ yếu dạng nói (đài phát thanh), hình trạng – nói (thời sự), dạng viết (báo giấy).
những đặc điểm tiếng nói:
+ Từ ngữ có tính toàn dân, thông dụng
+ Từ có màu sắc biểu cảm, xúc cảm: giật tít trên những báo mạng, báo lá cải
+ Sử dụng nhiều từ có màu sắc trọng thể hoặc lớp từ ngữ riêng của phong cách tạp chí.
d. Chính luận: sử dụng trong những ngành nghề chính trị xã hội (thông báo, tác động, chứng minh)
những đặc điểm tiếng nói:
+ Lập luận chặt chẽ, lí lẽ hùng hồn, dẫn chứng xác thực để tỏ rõ ý kiến, lập trường của tư nhân.
+ Sử dụng đa dạng những loại câu: đơn, ghép, tường thuật, nghi vấn, cảm thán…
+ Câu văn thường dài, chia làm tầng bậc làm tư tưởng nêu ra được chặt chẽ
+ Sử dụng lối nói trùng điệp, cách so sánh giàu tính liên tưởng và tương phản để nhấn mạnh vào thông tin người viết cung ứng
e. Hành chính: Sử dụng trong giao tiếp hành chính (nhà nước – nhân dân, nhân dân với những cơ quan nhà nước…)
những đặc điểm tiếng nói:
+ Lớp từ ngữ hành chính mang nét riêng, nghiêm túc, có thiết chế của sự diễn đạt hành chính
+ sử dụng những từ ngữ chuẩn xác về nội dung, không sử dụng những từ thể hiện xúc cảm tư nhân
+ Từ Hán Việt chiếm tỉ lệ lớn.
+ Sử dụng câu tường thuật là chủ yếu, chỉ có một nghĩa
f. văn học (Bao gồm những thể loại văn học: nghị luận, trào phúng, kịch, văn xuôi (lãng mạn, hiện thực), kí, tùy bút…)
những đặc điểm tiếng nói:
+ những yếu tố âm thanh, vần, điệu, tiết tấu được vận dụng một cách đầy nghệ thuật
+ Sử dụng rất đa dạng những loại từ cả từ phổ thông và địa phương, biệt ngữ => độc đáo của phong cách tiếng nói văn học: Mỗi thể loại văn có một phong cách khác nhau và mỗi tác giả có phong cách nghệ thuật khác nhau.
+ Cấu trúc câu được sử dụng là hầu hết những loại câu, sự sáng tạo trong những cấu trúc câu thường dựa vào khả năng của người nghệ sĩ.
Xác định phong cách tiếng nói văn học dựa trên những đặc điểm tiếng nói của chúng. Tránh tình trạng nhầm lẫn giữa những phong cách với nhau.
Mẹo: Thông thường khi cho một đoạn trích người ra đề sẽ cho biết nguồn trích dẫn của đoạn trích ở đâu. Học sinh có thể dựa vào đó để xác định phong cách tiếng nói của đoạn trích.
* Phương thức biểu thị
|
STT |
Phương thức |
Khái niệm |
tín hiệu nhận diện |
|
1 |
Tự sự |
– sử dụng tiếng nói để kể lại một hoặc một chuỗi những sự kiện, có mở đầu -> kết thúc – Ngoài ra còn sử dụng để khắc họa nhân vật (tính cách, tâm lí…) hoặc quá trình nhận thức của con người |
– Có sự kiện, cốt truyện – Có diễn biến câu chuyện – Có nhân vật – Có những câu tường thuật/hội thoại |
|
2 |
trình bày |
sử dụng tiếng nói để tái tạo lại những đặc điểm, tính chất, nội tâm của người, sự vật, hiện tượng |
– những câu văn trình bày – Từ ngữ sử dụng chủ yếu là tính từ |
|
3 |
Biểu cảm |
sử dụng tiếng nói bộc lộ xúc cảm, thái độ về toàn cầu xung quanh |
– Câu thơ, văn bộc lộ xúc cảm của người viết – Có những từ ngữ thể hiện xúc cảm: ơi, ôi…. |
|
4 |
Thuyết minh |
Trình bày, giới thiệu những thông tin, hiểu biết, đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng |
– những câu văn trình bày đặc điểm, tính chất của đối tượng – Có thể là những số liệu chứng minh |
|
5 |
Nghị luận |
đàm đạo phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác nhất trí với ý kiến của mình |
– Có vấn đề nghị luận và ý kiến của người viết – Từ ngữ thường mang tính khái quát cao (nêu chân lí, quy luật) – Sử dụng những thao tác: lập luận, giảng giải, chứng minh |
|
6 |
Hành chính – công vụ |
Là phương thức giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lí |
– Hợp đồng, hóa đơn… – Đơn từ, chứng chỉ… (Phương thức và phong cách hành chính công vụ thường không xuất hiện trong bài đọc hiểu) |
* Thao tác lập luận
|
STT |
Thao tác lập luận |
Khái niệm |
|
1 |
giảng giải |
sử dụng lí lẽ để giải nghĩa, giảng giải sự vật, hiện tượng, khái niệm |
|
2 |
tìm hiểu |
Chia nhỏ đối tượng thành những yếu tố có tính hệ thống để xem xét đối tượng toàn diện |
|
3 |
Chứng minh |
sử dụng dẫn chứng xác thực, khoa học để làm rõ đối tượng Dẫn chứng thường phong phú, đa dạng trên nhiều phương diện |
|
4 |
So sánh |
Đặt đối tượng trong mối tương quan, cái nhìn đối sánh để thấy đặc điểm, tính chất của nó |
|
5 |
Bình luận |
Đưa ra nhận xét, đánh giá, đàm đạo của tư nhân về một vấn đề |
|
6 |
bác bỏ bỏ |
Trao đổi, tranh luận để bác bỏ bỏ những ý kiến sai lệch |
– Câu 2: Nội dung chính của đoạn trích thường là câu mở đầu (viết theo lối suy diễn) hoặc câu kết thúc (viết theo lối quy nạp) – khi đề bài yêu cầu xác định câu chủ đề.
trường hợp họ yêu cầu xác định nội dung chính của đoạn trích tức là rà soát khả năng tìm hiểu, tổng hợp và khái quát của học sinh nên học sinh cần phải khái quát nội dung bằng tiếng nói của mình.
Mẹo: Lớp từ ngữ nào xuất hiện nhiều nhất trong bài chắc chắn nội dung của đoạn trích sẽ theo chiều hướng của lớp từ ấy. Chẳng hạn lớp từ ngữ tiêu cực khi nói tới một hiện tượng xã hội => Nội dung chính của đoạn trích sẽ là: tác hại của…
– Câu 3: Xác định giải pháp nghệ thuật trong đoạn trích
+ nếu như là một đoạn trích trong tác phẩm văn học => tìm hiểu nó giống như tìm hiểu tác phẩm (yêu cầu học sinh nắm được bài)
+ nếu như là đoạn trích từ những bài viết trên báo hoặc những phương thức khác thì có một số giải pháp nghệ thuật chủ yếu sau: liệt kê; lặp cấu trúc, từ ngữ; chứng minh (đưa những dẫn chứng cụ thể); đối lập (nội dung câu trước với câu sau); tăng tiến (mức độ tăng dần từ câu trước tới câu sau)
|
STT |
tri thức |
Khái niệm |
Ví dụ |
|
1 |
Từ đơn |
Là từ chỉ có một tiếng |
Nhà, bàn, ghế,… |
|
2 |
Từ phức |
Là từ có từ hai tiếng trở lên |
Nhà cửa, hợp tác xã,… |
|
3 |
Từ ghép |
Là những từ phức được tạo ra bằng cách ghép những tiếng có quan hệ với nhau |
Quần áo, ăn uống, chợ búa…. |
|
4 |
Từ láy |
Là những từ phức có quan hệ láy âm giữa những tiếng |
Long lanh, âm ỉ… |
|
5 |
Thành ngữ |
Loại từ có cấu tạo cố định, có vai trò như một từ |
Có chí thì nên, kiến bò mồm chén |
|
6 |
Tục ngữ |
Những câu nói tổng kết kinh nghiệm dân gian |
Ngựa non háu đá; chó treo, mèo đậy… |
|
7 |
Nghĩa của từ |
Là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ…) mà từ biểu thị |
Bàn, ghế, văn, toán… |
|
8 |
Từ nhiều nghĩa |
là từ mang những sắc thái ý nghĩa khác nhau do hiện tượng chuyển nghĩa của từ mang lại |
Lá phổi của thành phố |
|
9 |
Hiện tượng chuyển nghĩa của từ |
Là hiện tượng tạo ra thêm nghĩa mới cho một từ đã có trước đó tạo ra từ nhiều nghĩa (nghĩa gốc (đen) -> nghĩa chuyển (bóng)) |
Bà em đã 70 xuân |
|
10 |
Từ đồng âm |
Là những từ có cách phát âm giống nhau nhưng không liên quan tới nhau về mặt ngữ nghĩa |
Con ngựa đá con ngựa đá |
|
11 |
Từ đồng nghĩa |
Là những từ có nghĩa giống hoặc sắp giống nhau |
Heo – lợn, ngô – bắp, chết – hi sinh…. |
|
12 |
Từ trái nghĩa |
Là những từ có ý nghĩa trái ngược nhau |
Béo – gầy, chăm – lười, xinh – xấu… |
|
13 |
Từ Hán Việt |
Là những từ gốc Hán được phát âm theo cách của người Việt |
Phi cơ, hỏa xa, biên thuỳ, viễn xứ… |
|
14 |
Từ tượng hình |
Là những từ gợi tả hình dáng, dáng vẻ, trạng thái của sự vật |
lòm khòm, mập mạp, gầy gò… |
|
15 |
Từ tượng thanh |
Là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con người |
Khúc khích, xào xạc, rì rầm… |
|
16 |
Ẩn dụ |
Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi tả cho sự diễn đạt |
Uống nước nhớ nguồn; Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi – Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng…. |
|
17 |
Nhân hóa |
Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật…bằng những từ ngữ vốn được sử dụng để gọi hoặc tả con người làm cho toàn cầu loài vật trở nên sắp gũi với con người |
Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta…. |
|
18 |
Nói quá |
Là giải pháp phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được trình bày để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm |
Nở từng khúc ruột; một giọt máu đào hơn ao nước lạnh…. |
|
19 |
Nói giảm nói tránh |
Là giải pháp tu từ sử dụng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển để tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự |
bác bỏ đã đi về theo tổ tiên Mac, Lê nin toàn cầu người hiền |
|
20 |
Liệt kê |
Là sắp xếp tiếp nối hàng loạt loại từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế, tư tưởng, tình cảm |
Chiều chiều lại nhớ chiều chiều Nhớ người thục nữ khăn điều vắt vai |
|
21 |
Điệp ngữ |
giải pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả câu) để làm vượt trội ý, gây xúc cảm mạnh |
Không có kính rồi xe không có đèn Không có mui xe thùng xe có xước… |
|
22 |
Chơi chữ |
Lợi dụng những đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hí hước…làm câu văn hấp dẫn hơn |
Con mèo cái nằm trên mái kèo… |
B. Câu nghị luận xã hội (2 điểm): Trình bày ý kiến tư nhân về một hiện tượng, quan niệm nào đó.
1. những dạng NLXH thường gặp
1.1. Nghị luận về một hiện tượng đời sống
– Khái niệm: Trình bày ý kiến tư nhân về một vấn đề, hiện tượng đang tồn tại trong đời sống ngày nay.
– Phân loại:
+ Hiện tượng tốt có tác động tích cực (tiếp sức mùa thi, hiến máu nhân đạo…)
+ Hiện tượng xấu có tác động tiêu cực (Bạo lực học đường, tai nạn giao thông…)
+ Dạng đề thi nghị luận về một mẩu tin tức tạp chí.
1.2. Nghị luận về một tư tưởng đạo lý
– Khái niệm: Trình bày ý kiến tư nhân về những vấn đề của đời sống xã hội như : đạo đức, tư tưởng, văn hoá, nhân sinh quan, toàn cầu quan,…
– Có thể khái quát một số vấn đề thường được đưa vào đề thi như: Về nhận thức (lí tưởng , mục đích sống); Về tâm hồn,tính cách, phẩm chất (lòng nhân ái, vị tha, rộng lượng…, tính trung thực ,dũng cảm siêng năng , chuyên cần, …); Về quan hệ gia đình, quan hệ xã hội (Tình mẫu tử , tình anh em, tình thầy trò , tình bạn, tình đồng bào…); Về lối sống, quan niệm sống,…
2. Phân biệt 2 dạng nghị luận
|
những bước làm |
Nghị luận về một tư tưởng đạo lí |
Nghị luận về một hiện tượng đời sống |
|
Bước 1 (chung) giảng giải |
– Tìm những từ khó trong câu để giảng giải. VD: giông tố, cúi đầu… – giảng giải nghĩa của cả câu, bao gồm cả nghĩa đen và nghĩa bóng. |
giảng giải xem hiện tượng đó là gì? VD: hiện tượng xuống cấp về đạo đức của một phòng ban giới trẻ; hiện tượng thanh niên sống thờ ơ, vô cảm với cuộc thế… |
|
Bước 2 |
BÀN LUẬN: đặt những thắc mắc để khai thác vấn đề ở nhiều mặt, nhiều khía cạnh như trình bày ở trên |
trạng thái của hiện tượng tồn tại trong thực tế đời sống là gì? tìm hiểu mặt đúng – sai của hiện tượng đó. VD: xuống cấp đạo đức được thể hiện qua những khía cạnh nào (quan hệ thầy trò, quan hệ con cái – cha mẹ…); sống thờ ơ, vô cảm được thể hiện qua mặt nào (vô trách nhiệm với chính bản thân mình, ko hợp lí tưởng, mục đích sống; chai sạn về xúc cảm…) |
|
Bước 3 |
PHẢN BIỆN lại vấn đề: trả lời thắc mắc được đưa ra ở phía trên. |
NGUYÊN NHÂN của hiện tượng là gì? + Khách quan: do môi trường xung quanh tác động vào nhận thức của con người (bố mẹ li thân, gia đình không hạnh phúc, sống trong một môi trường đầy rẫy những tệ nạn xã hội….) + Chủ quan: do chính bản thân mỗi con người (lí chí không có, sống buông thả, vô trách nhiệm, bất cần và thỉnh thoảng là có vấn đề về tâm lí….) |
|
Bước 4 |
Hậu/hệ quả: mà hiện tượng tác động tới đời sống xã hội – Xã hội – tư nhân |
|
|
Bước 5 |
BÀI HỌC CHO BẢN THÂN: tự rút ra bài học cho mình nói riêng và cho thế hệ học sinh,sinh viên nói chung |
giải pháp khắc phục hiện tượng đó: (những giải pháp chung cho tất cả những hiện tượng đời sống xã hội) + Tuyên truyền, giảng giải, tăng nhận thức cho người dân và cho học sinh, sinh viên. + Mỗi người cần tự học tập, rèn luyện bản thân cho vững vàng, bản lĩnh để đối mặt với cuộc thế. +Đối với học sinh, sinh viên: trau dồi tri thức và làm đầy tâm hồn mình để nó phát triển đúng hưởng chứ không sai lệch… |
3. Kỹ năng tìm hiểu đề:
3.1. NLXH về hiện tượng đời sống: Xác định ba yêu cầu
– Yêu cầu về nội dung: Hiện tượng cần bàn luận là hiện tượng nào ? Đó là hiện tượng tốt đẹp, tích cực trong đời sống hay hiện tượng mang tính chất tiêu cực, đang bị xã hội lên án, phê phán ? Có bao nhiêu ý cần triển khai trong bài viết ? Mối quan hệ giữa những ý thế nào?
– Yêu cầu về phương pháp : những thao tác nghị luận chính cần sử dụng ? giảng giải, chứng minh, bình luận, tìm hiểu, bác bỏ bỏ, so sánh,…
– Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: Bài viết có thể lấy dẫn chứng trong văn học, trong đời sống thực tiễn (chủ yếu là đời sống thực tiễn).
3.2. NLXH về tư tưởng đạo lí: những bước tìm hiểu đề :
– Đọc kĩ đề bài ,gạch chân những từ then chốt (những từ chứa đựng ý nghĩa của đề), chú ý những yêu cầu của đề (nếu như có), xác định yêu cầu của đề (Tìm hiểu nội dung của đề, tìm hiểu phương thức và phạm vi tư liệu cần sử dụng).
– Cần trả lời những thắc mắc sau: Đây là dạng đề nào? Đề đặt ra vấn đề gì cần khắc phục? Có thể viết lại rõ ràng luận đề ra giấy?
– Có 2 dạng đề:
+ Đề nổi, học sinh dễ dàng nhìn thấy và gạch dưới luận đề trong đề bài.
+ Đề chìm, học sinh cần đọc kĩ đề bài, dựa vào ý nghĩa câu nói, câu chuyện , văn bản được trích dẫn mà xác định luận đề.
C. Câu nghị luận văn học: tìm hiểu giống như thông thường
– Mở bài: Nêu được tác phẩm gì, của người nào, yêu cầu của đề bài
– Thân bài:
+ Đoạn trước hết: Nêu những nét khái quát nhất về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, nội dung tóm tắt của tác phẩm (trường hợp đề bài yêu cầu tìm hiểu một phần), yêu cầu của đề bài.
+ Lí giải nhan đề, lời đề từ
+ tìm hiểu tác phẩm theo bố cục thông thường (Phần chốt lại của mỗi ý cần nhấn mạnh yêu cầu của đề bài)
+ Tổng kết: Sau khi tìm hiểu xong cả tác phẩm, có phần tổng kết lại nghệ thuật, nội dung chính và đặc biệt là nêu ý kiến của mình về ý kiến người ta yêu cầu trong đề bài => Phần này sẽ được cho điểm sáng tạo và cộng điểm, vì ít học sinh chú ý tới nó.
=> trường hợp không kịp viết kết bài thì phần tổng kết sẽ làm nhiệm vụ đó, tức bài của mình vẫn đầy đủ kết cấu 3 phần
=> Trường hợp đang viết thân bài nhưng hết thời gian, chấm chấm thân bài để xuống viết luôn kết bài, ĐẢM BẢO 3 PHẦN của bài văn.
– Kết bài: Đánh giá khái quát nội dung, nghệ thuật và trị giá của tác phẩm, nhắc lại ý kiến trong đề bài
D. Một số lưu ý
– Trong bài nghị luận về một hiện tượng đời sống hoặc một tư tưởng đạo lí cần có một đoạn lập luận (đưa lí lẽ) rồi mới tới dẫn chứng.
– những dẫn chứng đưa ra cần tiêu biểu, là những hiện tượng xã hội nóng bỏng: Nick Vujicic, bác bỏ Hồ, Nguyễn Ngọc Kí, Edison,… Dẫn chứng cần lấy trên tất cả những ngành nghề, không nên bó hẹp trong một phạm vi nhất định => Thể hiện tầm hiểu biết và sự trải nghiệm tư nhân.
– Trong bài viết tránh xưng tôi và đưa cái tôi vào trong bài, nên sử dụng đại từ mang ý nghĩa khái quát là ta, chúng ta, họ.
– Khi tìm hiểu tác phẩm văn học, chỉ mở rộng bằng những dẫn chứng (thơ, văn) khi thực sự nhớ chuẩn xác nếu như không thì tuyệt đối không được đưa vào.
Sơ đồ tư duy phần đọc – hiểu
Một số đề đọc hiểu ôn thi THPT Quốc gia
Đề đọc hiểu Ngữ văn 12 – Đề 1
I. ĐỌC HIỂU
Đọc đoạn thơ sau và thực hiện những yêu cầu:
“Nắm nhau tôi chôn góc phù sa sông Mã
Trăm thác nghìn ghềnh cuộn xoáy vào tơ
Làng cong xuống dáng tre già trước tuổi
Tiếng gọi đò khuya sạt cả đôi bờ.
Con hến, con trai một đời nằm lệch
Lấm láp đất bùn đứng thẳng cũng nghiêng
Mẹ gạt mồ hôi để ngoài câu hát
Giấc mơ tôi ngọt khá thở láng giềng.
Hạt thóc củ khoai đặt đâu cũng thấp
Cả những khi rổ rá đội lên đầu
Chiếc liềm nhỏ không còn nơi cắt chấu
Gặt hái xong rồi rơm, rạ bó nhau.”
(Nguyễn Minh Khiêm, Một góc phù sa, NXB Hội Nhà văn 2007, tr 18&19)
Câu 1. Xác định phương thức biểu thị chính của đoạn thơ.
Câu 2. Chỉ ra những từ ngữ/hình ảnh nói về quê hương bình dị, sắp gũi trong kí ức của thi sĩ.
Câu 3. Hai câu thơ Mẹ gạt mồ hôi để ngoài câu hát/Giấc mơ tôi ngọt khá thở láng giềng gợi cho anh/chị suy nghĩ gì?
Câu 4. Bài học cuộc sống có ý nghĩa nhất với anh/chị khi đọc đoạn thơ trên là gì? Vì sao?
Đáp án
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 3.00 | |
| 1 | Phương thức biểu thị chính: Biểu cảm/Phương thức biểu cảm | 0.50 | |
| 2 | những từ ngữ/hình ảnh: phù sa sông Mã, con hến, con trai, hạt thóc, củ khoai, rơm, rạ… (Thí sinh chỉ ra được một tới ba từ ngữ/hình ảnh cho 0.25 điểm, từ bốn từ ngữ/hình ảnh trở lên cho 0.50 điểm) | 0.50 | |
| 3 | – Hình ảnh người mẹ tảo tần, lạc quan yêu đời– Kí ức về tuổi thơ gắn bó với quê hương, xóm giềng và người mẹ yêu quý. Kí ức đẹp đẽ đó sẽ theo mãi cuộc sống con người. | 1.00 | |
| 4 | Thí sinh có thể đưa ra những bài học khác nhau nhưng cần lí giải vấn đề thích hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật (Một số bài học: Trân trọng những người thân yêu xung quanh mình; sắp gũi, gắn bó với quê hương, coi đó là nguồn cội quan trọng đối với bản thân mình…) | 1.00 |
Đề đọc hiểu Ngữ văn 12 – Đề 2
I. ĐỌC HIỂU
Đọc đoạn trích dưới đây:
tuổi xanh là đặc ân vô giá của tạo hóa ban cho bạn. Vô nghĩa của đời người là để tuổi xuân trôi qua trong vô vọng.(…) Người ta bảo, thời gian là vàng bạc, nhưng sử dụng đúng thời gian của tuổi xanh là bảo vật của thành công. Tài năng thiên bẩm chỉ là điểm khởi đầu, thành công của cuộc thế là mồ hôi, nước mắt và thậm chí là cuộc sống. nếu như chỉ chăm chăm và tán tụng tài năng thiên bẩm thì chẳng khác nào chim trời chỉ vỗ cánh mà chẳng bao giờ bay được lên cao. Mỗi ngày trôi qua rất nhanh. Bạn đã dành thời gian cho những việc gì ? Cho bạn bè, cho người yêu, cho đồng loại và cho công việc? Và có bao giờ bạn rùng mình vì đã để thời gian trôi qua không lưu lại dấu vết gì không ?
những bạn hãy xây dựng tầm nhìn rộng mở (…), biến tri thức của loài người, của thời đại thành tri thức bản thân và cộng đồng, vận dụng vào hoạt động thực tiễn của mình. Trước mắt là tích lũy tri thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường để mai ngày khởi nghiệp; tự mình xây dựng những chuẩn mực cho bản thân; nhận diện cái đúng, cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm. Trường đời là trường học vĩ đại nhất, nhưng để thành công bạn cần có nền tảng về mọi mặt, thiếu nó không chỉ chông chênh mà có khi vấp ngã.
(Theo Báo mới.com; 26/ 03/ 2016)
Thực hiện những yêu cầu:
Câu 1: Chỉ ra điều cần làm trước mắt được nêu trong đoạn trích.
Câu 2: tìm hiểu ngắn gọn tác dụng của thắc mắc tu từ được sử dụng trong đoạn trích trên.
Câu 3: Anh/chị hiểu thế nào về ý kiến: “Trường đời là trường học vĩ đại nhất, nhưng để thành công bạn cần có nền tảng về mọi mặt”?
Câu 4: Anh/chị có nghĩ rằng “Tài năng thiên bẩm chỉ là điểm khởi đầu, thành công của cuộc thế là mồ hôi, nước mắt và thậm chí là cuộc sống” không? Vì sao?
Đáp án
|
Phần |
Câu |
Nội dung |
Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 3,0 | |
| 1 |
Điều cần làm trước mắt là: – tích lũy tri thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường để mai ngày khởi nghiệp; – tự mình xây dựng những chuẩn mực cho bản thân; – nhận diện cái đúng, cái sai, cái đáng làm và cái không nên làm.(Lưu ý: HS nêu đủ những điều cần làm mới cho điểm tối đa; chỉ nêu được 2/3 điều thì cho 0,25 điểm) |
0,5 | |
| 2 |
– thắc mắc tu từ: Bạn đã giành …..dấu vết gì không? – Tác dụng: Hỏi thể hiện sự trằn trọc về việc sử dụng quỹ thời gian, cảnh báo việc để thời gian trôi qua một cách vô nghĩa. Từ đó nhắc nhở mỗi người trân quý thời gian và có ý thức sử dụng thời gian hiệu quả, ý nghĩa.( Lưu ý : HS chỉ cần đưa ra 1 câu hoặc 3 câu cũng được ) |
0,75 |
|
| 3 |
– Ý kiến Trường đời….mọi mặt có thể hiểu: + đời sống thực tiến là một môi trường lí tưởng, tuyệt vời để chúng ta trau dồi tri thức, rèn luyện kinh nghiệm, bồi dưỡng tư cách…; + song muốn thành công trước hết ta cần chuẩn bị hành trang, xây dựng nền tảng vững chắc từ nhiều môi trường giáo dục khác như gia đình, nhà trường… |
0,75 |
|
| 4 |
– Nêu rõ ý kiến nhất trí hoặc không nhất trí. – Lí giải hợp lí, thuyết phục. |
0,5 0,5 |
Đề đọc hiểu Ngữ văn 12 – Đề 3
I. ĐỌC HIỂU
Đọc đoạn trích sau:
Giặc Covid đang áp đặt quy tắc chơi cho loài người, và đã thấy rõ con người mới yếu ớt, mỏng manh, nhỏ bé biết bao. Trong cuộc chiến này, nếu như muốn lật ngược thế cờ, đẩy giặc virus Covid ra khỏi thân thể, dập dịch thành công ở mỗi quốc gia, nhân loại, thì con người phải nghĩ tới con người. tư nhân nghĩ tới mình, những cũng phải nghĩ tới mọi người. Chỉ cần Covid đục thủng phòng tuyến ở một người, và người đó chủ quan, vô tình, tiếp xúc vô vtội vạ, không cách ly toàn xã hội, thì đội quân virus sẽ tràn lan cả cộng đồng, cả quốc gia. Chỉ cần Covid xâm nhập vào một quốc gia, nhưng quốc gia ấy và những quốc gia khác không phong tỏa, lơ là phòng chống, thì đại dịch sẽ hoành hành, tàn phá khắp hành tinh.
Mỗi người hãy hòa mình vào dân tộc, nhân loại. Loài người hãy hòa nhập với thiên nhiên. Không phá đi rồi xây. Không hủy diệt rồi nuôi trồng. Không đụng độ. Không đối nghịch. Không đối kháng. Con người phải đặt trong môi trường thọ thái của thiên nhiên, chung sống hòa bình với vạn vật. Một con voi, con hổ, hay con sâu cái kiến, một loài sâu bọ, một loại vi khuẩn, một chủng virus nào đó cũng có vị thế trong vũ trụ của Tạo hóa. Con người chớ ngạo mạn tới mức khùng điên làm chúa tể của muôn loài không chế, thống trị chúng sinh, mà không biết sống hòa nhập hòa bình trong sinh thái thăng bằng.
Nhận thức lại về thiên nhiên và giống loài trên trái đất để xử sự là một điều vô cùng cần thiết. Hy vọng nhân loại sẽ đi qua đại dịch Covid 19. Sau bão giông, trời lại sáng. Những cánh rừng lại xanh. Ngựa, dê, hổ báo nô đùa với con người. Chim chóc đậu nơi cửa sổ nghiêng ngó đầu nhìn đôi vợ chồng trẻ sau một đêm nồng nàn đang ngủ nướng. Nắng mới tràn mọi ngõ ngỏng! Cuộc sống thường nhật an lành sẽ lại về trong hạnh phúc bình dị.
(https://vietnamnet.vn – “Loài người có bớt ngạo mạn?” (trích) – Sương Nguyệt Minh)
Thực hiện những yêu cầu:
Câu 1: Chỉ ra phương thức biểu thị chính được sử dụng trong đoạn trích trên.
Câu 2: Theo tác giả “Loài người hãy hòa nhập với thiên nhiên” bằng những cách nào?
Câu 3: Anh/ chị hiểu thế nào về câu: Chỉ cần Covid đục thủng phòng tuyến ở một người, và người đó chủ quan, vô tình, tiếp xúc vô tội vạ, không cách ly toàn xã hội, thì đội quân virus sẽ tràn lan cả cộng đồng, cả quốc gia?
Câu 4: Anh/ chị có nhất trí với ý kiến: Giặc Covid đang áp đặt quy tắc chơi cho loài người, và đã thấy rõ con người mới yếu ớt, mỏng manh, nhỏ bé biết bao? Vì sao?
Đáp án
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 3,0 | |
| 1 | Phương thức biểu thị: nghị luận | 0,5 | |
|
2 |
Theo tác giả “Loài người hãy hòa nhập với thiên nhiên” bằng những cách sau: |
0,5 |
|
|
3 |
– Sự lây lan Covid 19 từ người sang người xảy ra liên tục. Nó là chủng mới hoàn toàn chưa được xác định trước đó. Khi xâm nhập vào thân thể người sẽ gây ra hội chứng viêm đường hô hấp cấp, dẫn tới suy hô hấp, thậm trí mạng vong. Chủng mới virus corona COVID-19 rất dễ lây truyền qua nhiều tuyến đường… Đặc biệt, |
1,0 |
|
|
4 |
Thí sinh tự do nêu ý kiến, lí giải hợp lí, thuyết phục, làm rõ vấn đề, có thể nêu theo 3 hướng: |
1,0 |
Đề đọc hiểu Ngữ văn 12 – Đề 4
I. ĐỌC HIỂU
Đọc văn bản sau và trả lời thắc mắc:
Cuộc sống luôn có rất nhiều sức ép nên không phải lúc nào ta cũng có đủ vững chãi để làm chủ hết bản thân, nhất là khi có những biến động bất thần. Trong những lúc tâm tư rối bời hoảng loạn hay ngán ngẩm lạc lõng, ta luôn ước ao có một người thân kế bên để được chia sẻ. Dù người ấy chẳng giúp ta khắc phục được vấn đề, thậm chí chẳng khuyên được một điều gì có ích, nhưng chỉ cần thái độ lắng tai nồng nhiệt cũng đủ khiến ta vơi đi rất nhiều phiền muộn rồi. Cho nên, được lắng tai là nhu cầu không thể thiếu của con người. Thế nhưng, điều nghịch lý là người nào cũng muốn người khác lắng tai mình, còn mình lại không chịu lắng tai người nào cả.
(….) nếu như ta thực sự muốn giúp người kia vơi đi những nỗi khổ niềm đau đang đè nặng trong lòng, thì việc trước tiên là ta phải biết lắng tai họ. Cũng như vị thầy thuốc trước khi chẩn mạch kê toa thì phải luôn quan sát thần sắc của bệnh nhân. Sau đó, lắng tai thật tỉ mỉ những báo cáo hay những lời thở than về bệnh trạng. Khi ta quyết định lắng tai một người đang khổ, tức là ta đang đóng vai thầy thuốc để chữa trị bệnh cho họ. Dù ta không phải nhà tâm lý trị liệu, nhưng với lòng tâm thành và thái độ lắng tai đúng đắn, chắc chắn ta sẽ giúp được người kia ít nhiều. Vì vậy mỗi khi chúng ta chuẩn bị lắng tai, ta phải hỏi kỹ lại mình đã thật sự vào vai của một người cứu giúp chưa?
(Theo Minh Niệm, Hiểu về trái tim, NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, 2017, tr.160-162)
Câu 1. Đoạn văn bản trên sử dụng thao tác lập luận nào?
Câu 2. Theo tác giả, khi chúng ta lắng tai cần có thái độ thế nào?
Câu 3. Vì sao tác giả nghĩ rằng: “khi ta quyết định lắng tai một người đang khổ, tức là tức là ta đang đóng vai thầy thuốc để chữa trị bệnh cho họ”?
Câu 4. Theo anh/chị, chúng ta cần lưu ý điều gì khi lắng tai người nào đó?
II. LÀM VĂN
Được lắng tai là nhu cầu không thể thiếu của con người. Anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân bua ý kiến của mình về ý kiến trên.
Đề đọc hiểu Ngữ văn 12 – Đề 5
I. Đọc hiểu
Đọc văn bản sau và thực hiện những yêu cầu:
(1) Cuộc sống quanh ta có biết bao nhiêu điều tốt đẹp đáng quý và cần trân trọng. Chỉ cần ta biết khéo léo nhìn thấy và lựa chọn lọc, chúng ta không hề thiếu thốn những hạt giống tốt đẹp để gieo trồng. Mặt khác, trong cuộc sống cũng đầy rẫy những cỏ dại xấu xa. Chỉ cần ta sống buông trôi, thiếu hiểu biết, cuộc thế ta sẽ phải trả giá bằng những u ám, tối tăm kéo dài.
(2) Một tâm hồn tươi đẹp đầy hoa thơm trái quý, hay tiêu điều hoang vắng với cỏ dại lan tràn… Điều đó hoàn toàn tùy thuộc vào nhận thức và nỗ lực của chính chúng ta, không phụ thuộc vào bất kỳ người nào khác.
(3) Nuôi dưỡng tâm hồn cũng quan trọng, cần thiết không kém gì việc nuôi dưỡng thể xác, nhưng chúng ta rất thường quên lãng không chú ý tới việc này. Chúng ta thỉnh thoảng bỏ mặc tâm hồn mình khô cằn hoặc mọc đầy cỏ dại. nếu như ý thức được điều này và khởi đầu săn sóc gieo trồng những hạt giống tốt lành, chắc chắn bạn sẽ có được một cuộc sống tươi vui và hạnh phúc hơn rất nhiều.
(http://www.kynang.edu.vn/ky-nang-mem/nuoi-duong-tam-hon-noi-chinh-ban.html)
1. Chỉ ra và nêu tác dụng giải pháp tu từ trong đoạn (1)
2. Anh/ chị hiểu thế nào về đoạn (2): Một tâm hồn tươi đẹp đầy hoa thơm trái quý, hay tiêu điều hoang vắng với cỏ dại lan tràn… Điều đó hoàn toàn tùy thuộc vào nhận thức và nỗ lực của chính chúng ta, không phụ thuộc vào bất kỳ người nào khác?
3. Việc nuôi dưỡng tâm hồn có ý nghĩa thế nào đối với con người?
4. Thông điệp mà anh/ chị tâm đắc nhất qua văn bản là gì? Nêu rõ lí do lựa chọn thông điệp đó.
II. Làm văn
Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về hậu quả của việc “bỏ mặc tâm hồn mình khô cằn hoặc mọc đầy cỏ dại” đối với tuổi xanh trong cuộc sống ngày hôm nay được gợi ở phần Đọc hiểu.
Để củng cố thêm tri thức môn Ngữ Văn, mời những bạn tham khảo thêm một số tài hay dưới đây.
- 11 đề tham khảo môn Văn chốt thi THPT Quốc gia
- Chuyên đề ôn thi cấp tốc môn Văn thi THPT quốc gia
- Cách tìm hiểu những tác phẩm văn học trọng tâm thi THPT quốc gia
- Chiến thuật ôn thi môn Văn THPT quốc gia – Phần nghị luận văn học
Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn
https://cmm.edu.vn/ky-nang-lam-phan-doc-hieu-mon-ngu-van-dat-diem-toi-da/
Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Giáo dục
