tìm hiểu, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về phương thức nghệ thuật một tác phẩm truyện là một trong những đề văn quan trọng, giúp những em củng cố tri thức về văn bản truyện đã học. từ đó giúp những bạn có thêm nhiều tư liệu tham khảo, trau dồi vốn từ, rèn kỹ năng viết văn nghị luận ngày một hay hơn. Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây Luật Minh Khuê chia sẻ tới những bạn

I. Lập dàn ý tìm hiểu

1. Mở bài

– Giới thiệu ngắn gọn về tác phẩm (nhan đề, tên tác giả,…) và ý kiến khái quát của người viết về tác phẩm. Chia sẻ với người đọc lý do bạn lựa chọn lựa tác phẩm này để tìm hiểu, đánh giá, điều khiến bạn yêu thích tác phẩm.

– Giới thiệu khái quát về Nguyễn Tuân: là một nhà văn vô cùng tài hoa, uyên bác bỏ.

Bạn đang xem bài: Nghị luận tìm hiểu, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về phương thức nghệ thuật của một tác phẩm truyện

– Giới thiệu chung về tác phẩm “Chữ người tử tù”.

2. Thân bài

a. Tình huống truyện đặc biệt

– Huấn Cao là một tử tù và viên quản ngục tình cờ gặp nhau và trở thành tri kỉ tri kỷ trong một hoàn cảnh đặc biệt: nhà lao nơi quản ngục làm việc.

– Tình huống độc đáo này đã làm vượt trội vẻ đẹp hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục đồng thời thể hiện sâu sắc chủ đề tác phẩm: ngợi ca cái đẹp, cái thiện có thể thắng lợi cái xấu cái ác ngay ở nơi bóng tối bao trùm, nơi cái ác ngự trị.

b. Vẻ đẹp những nhân vật

* Nhân vật Huấn Cao

– Huấn Cao được lấy nguyên mẫu từ Cao Bá Quát – một con người lỗi lạc thời trung đại.

– Huấn Cao là người nghệ sĩ tài hoa: Là người có “tài viết chữ rất nhanh, rất đẹp”. Hơn thế mỗi con chữ của Huấn Cao còn chứa đựng khát vọng, hoài bão vẫy vùng cả đời người. “Có được chữ ông Huấn là có được báu vật ở đời”.

⇒ ngợi ca nét tài hoa của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thể hiện tư tưởng nghệ thuật của mình: kính trọng những con người tài hoa tài tử, trân trọng nghệ thuật thư pháp cựu truyền của dân tộc

– Là anh hùng có khí phách hiên ngang Thể hiện rõ nét qua những hành động: dỗ gông, thảm nhiên nhận rượu thịt Trong mọi hoàn cảnh khí phách hiên ngang ấy vẫn không thay đổi

– Là người có thiên lương trong sáng, tư cách cao cả

– Quan niệm cho chữ: trừ chỗ tri kỷ ngoài ra không vì vàng bạc châu báu mà cho chữ

+ Đối với quản ngục: Khi chưa hiểu tấm lòng quản ngục Huấn Cao cho hắn là kẻ tiểu nhân tỏ ra khinh biệt ” Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn từ có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây nữa”. Khi trông thấy tấm lòng quản ngục Huấn Cao không những cho chữ mà còn coi quản ngục là tri kỉ tri kỷ.

⇒ Huấn Cao là hình tượng của vẻ đẹp uy nghi giữa tài và tâm của người nghệ sĩ, của bậc anh hùng tuy thất thế nhưng vẫn hiên ngang.

* Nhân vật quản ngục

– Một tấm lòng biệt nhỡn liên tài.

– Có thị hiếu cao quý: chơi chữ.

c. Cảnh cho chữ – “Cảnh tượng xưa nay chưa từng có”

– Không gian: ngục tối ẩm ướt, rếch rác.

– Thời gian: đêm khuya.

– tín hiệu: Người cho chữ là tử tù, người xin chữ là quản ngục Người cho chữ mất tự do cổ đeo gông chân vướng xiềng nhưng vẫn hiên ngang, chủ động trong khi quản ngục – người xin chữ khúm núm, tiêu cực. Tử tù lại là người khuyên quản ngục.

– Sự hoán đổi ngôi vị: Ý nghĩa lời khuyên của Huấn Cao: cái đẹp có thể sản sinh ở nơi đất chết, nơi tội ác ngự trị nhưng không thể sống chung với cái xấu cái ác. Người ta chỉ xứng đáng được thưởng thức cái đẹp khi giữ được thiên lương. Tác dụng: cảm hóa con người.

⇒ Điều lạ thường ở đây không chỉ là thú chơi chữ tao nhã, thanh cao được thể hiện ở nơi tối tăm rếch rác, người trổ tài là kẻ tử tù mà đặc biệt hơn là trong chốn ngục tối tăm ấy cảnh cho chữ là sự thăng hoa của cái tài, cái đẹp, người tử tù sắp chết lại cảm hóa được viên quản ngục. Chính những điều này đã tạo nên hào quang rực rỡ, bất tử cho hình tượng Huấn Cao.

3. Kết bài

– Khái quát trị giá nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

+ Nội dung: Khắc họa thành người lao động vật Huấn Cao, người nghệ sĩ tài hoa tài tử có thiên lương trong sáng, tiêu biểu cho kiểu người chỉ còn vang bóng trong thời kỳ trước cách mệnh. từ đó, ta thấy được quan niệm thẩm mỹ của nhà văn Nguyễn Tuân.

+ Đặc sắc nghệ thuật: xây dựng tình huống truyện độc đáo với màu sắc, không khí thượng cổ; thủ pháp đối lập được đẩy lên tới đỉnh cao; sử dụng tiếng nói khía cạnh, giàu tính tạo hình.

– Cảm nhận chung của em về trị giá tác phẩm. 

II. Nghị luận tìm hiểu, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về phương thức nghệ thuật tác phẩm Chữ người tử tù

Nguyễn Tuân được xem là một trong những nhà văn vĩ đại trong nền văn học Việt Nam hiện đại. những tác phẩm của ông thường có sự sâu sắc về tư tưởng và mô tả những nhân vật có phẩm chất phi thường, bao gồm cả người lao động đơn thuần. Ông cũng đặc biệt yêu thích cái đẹp và những trị giá truyền thống. Trong sự nghiệp văn học của mình, ông đã trải qua hai giai đoạn, trước và sau cách mệnh tháng Tám. Ở giai đoạn trước, ông được coi là một nhà văn duy mỹ, sùng mê vẻ đẹp và coi nó là đỉnh cao của tư cách con người. Làm nên trị giá cho tác phẩm, kết tinh trị giá tư tưởng của văn bản trong Chữ người tử tù không gì khác chính là cảnh Huấn Cao cho chữ viên quản ngục. Đây là cảnh tượng xưa nay chưa từng có. Nó là kết tinh nghệ thuật, hoàn thiện vẻ đẹp phẩm chất nhân vật và là kết tinh những trị giá tư tưởng sâu sắc của Nguyễn Tuân.

Tác phẩm Chữ người tử tù của tác giả đã được xuất bản năm 1940 trong tuyển tập Vang bóng một thời. Sau đó, tác phẩm xuất hiện trên tạp chí Tao đàn với tựa đề Những chữ cuối cùng và được in thành sách với tựa đề Chữ người tử tù. Tác phẩm này đã truyền tải đầy đủ tư tưởng và trị giá nhân văn của tác giả. Tiêu đề của tác phẩm đã chứa đựng nhiều tranh chấp, tạo thành tình huống truyện kịch tính và khơi gợi được trí tưởng tượng của người đọc. Chủ đề tư tưởng của tác phẩm là ngợi ca cái đức và cái tài, khẳng định tính vĩnh cửu của vẻ đẹp trong xã hội. Tác phẩm có tình huống gặp gỡ rất mới, lạ lẫm, diễn ra trong môi trường xã hội hiện đại ở những giờ phút cuối cùng của người tử tù Huấn Cao, một người với ý chí kiên cường và tài năng lớn song không gặp thời. Vị thế xã hội của hai nhân vật đã đảo ngược hoàn toàn với nhau. Mối quan hệ giữa Huấn Cao và quản ngục là mật thiết và gắn bó với nhau. Tình huống truyện đã giúp phát triển logic và hợp lý, đẩy lên tới cao trào, bộc lộ tính cách nhân vật và làm vượt trội thông điệp của tác phẩm: Sự bất tử của cái đẹp và sức mạnh thắng lợi của cái đẹp, cảm hóa trước nét thanh thuần thoát tục của cái đẹp.

Vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao được Nguyễn Tuân khắc họa ở những phương diện để thấy hết những vẻ đẹp thanh cao đạt tới chân, thiện, mỹ của một người tài hoa bậc nhất. Nguyễn Tuân đã khắc họa vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao ở nhiều khía cạnh, để thể hiện sự thanh cao, thiện lương và tài hoa của một người vĩ đại nhất. Tác giả mô tả Huấn Cao là một nghệ sĩ tài giỏi, được rất nhiều người biết tới, nhưng ông không sử dụng bút để kiếm tiền hoặc quyền lực. Ông chỉ viết cho những người xứng đáng và biết trân trọng cái đẹp. Nguyên nhân ông cho phép viên quản ngục giữ chữ của mình là vì tình người, và ông xuất hiện trong truyện như một người anh hùng có tất cả những phẩm chất của một người văn võ song toàn. Tác giả muốn giới thiệu Huấn Cao một cách tự nhiên và chân thật, để giúp người đọc cảm nhận được hình ảnh và tư tưởng của nhân vật. Với những đối tượng như viên quản ngục và thầy thơ, Huấn Cao đã truyền đi tên tuổi và tài năng của mình, và việc viên quản ngục có được đôi câu đối của Huấn Cao đã khiến ông cảm thấy hạnh phúc và thoả mãn.

Nguyễn Tuân đã tạo ra một loạt nhân vật là viên quản ngục, người yêu thích cái đẹp và ý thức nghệ thuật phong phú nhưng lại rơi vào nơi ô uế, tục lưu. Nhà văn đã xây dựng hai nhân vật chính diện song song để so sánh và làm vượt trội vẻ đẹp tâm hồn cao cả của họ. Viên quản ngục đã chọn lựa sai nghề, ông là “một âm thanh trong sáng lẫn vào giữa một bản nhạc mà luật nhạc thì hỗn loạn ồn ào”. Như cách mà tác giả nói “Thượng đế thỉnh thoảng trêu ngươi, đem cả những điều thiêng liêng vào giữa một đống rác rưởi”. Thật đáng quý sống trong một xã hội hỗn độn, tao loạn mà vẫn giữ được tâm hồn mình không bị vùi dập trong bùn lầy, ông ấy đã biết trân trọng điều thiện, biết kính trọng người khác, là sự can đảm không sợ nguy hiểm. Người cho chữ ở đây là Huấn Cao, nhưng khác với hình ảnh của những văn nhân mặc khách khi cho chữ, Huấn Cao không được thoải mái, tự do về thân thể hay uống rượu thưởng trà mà cổ đeo nẹp chân bị xích vẽ, trong tư thế khó khăn đó, hình ảnh Huấn Cao cho chữ hiện lên càng sáng và có sức hút hơn bất kỳ nơi nào khác. Làm sao mà trong chốn ngục lại có thể tồn tại một vẻ đẹp nhân văn như thế? Huấn Cao tựa như bông sen tỏa ngát hương giữa chốn sinh lầy tăm tối, tại nơi không người nào có thể ngờ tới đó đã tạo nên những dòng chữ vuông vức đẹp đẽ trên giấy trắng. Người có nhu cầu xin chữ là viên quản ngục – người có hứng thú với cái tài do Huấn Cao nghĩ ra. Điều đặc biệt ở đây là địa vị của người cho chữ và kẻ xin chữ cũng hoàn toàn trái ngược, nếu như như Huấn Cao là tên tử tù nguy hiểm bị biệt giam thì viên quản ngục chính là người cai quản nhà ngục có nhiệm vụ bắt giữ những kẻ tử tù khá.

Cảnh cho chữ diễn ra ở một nơi và thời khắc rất đặc biệt, nơi Huấn Cao tạo ra những dòng chữ “to lắm, đẹp lắm” không phải nơi phòng ốc gọn ghẽ, cũng không phải nơi cảnh quan đẹp như thường thấy mà lại là không gian tối tăm, ngột ngạt của nhà giam “một căn phòng tối, chật hẹp ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, tổ kiến, đất rếch rác phân chuột, phân gián”. thời khắc viết chữ cũng rất đặc biệt, đó không phải ban ngày hay bất kỳ lúc nào khác trong ngày mà lại là giữa đêm khuya sâu, khi bóng đêm đã che phủ hết cảnh vật, quang cảnh nhà giam buồn bã tối tăm được chiếu sáng bởi ánh nến yếu ớt và khi mọi người đã ngủ say- đó là thời khắc mà viên quản ngục xin chữ của Huấn Cao. Huấn Cao chọn lựa thời khắc đặc biệt này có nhẽ là để bảo vệ vị quản ngục khỏi những tai tiếng không xứng đáng. Hay là do chỉ trong quang cảnh và thời khắc đó là phù thống nhất và tránh khỏi sự quấy rầy và mất tập trung bởi những hoạt động xung quanh? Cảnh nhà giam là nơi của những cám dỗ, sự lừa dối và những trò chơi xấu xa, là nơi của những tiếng la hét nguyền rủa và đe dọa. Có thể nói quang cảnh chốn nhà giam đầy khắc nghiệt đó lấy đâu ra chỗ cho sự thăng hoa và giao trâm của trí tuệ. Huấn Cao không muốn một con người tốt bụng như viên quản ngục bị rơi vào vòng xoáy của những thị phi u ám đó.

những nhân vật trong cảnh cho chữ cũng không bình luận về những dòng chữ đặc biệt cao quý trên tấm lụa bạch như cách thưởng thức một bức tranh chữ hay một tác phẩm nghệ thuật. Căn cứ vào tâm thế xúc động kính cẩn của viên quản ngục, căn cứ vào những lời khuyên bảo của Huấn Cao với họ, có thể trông thấy nội dung bao trùm trong bức châm có nhẽ không tách rời hai chữ “thiện lương”, bức châm đã được chiêm ngưỡng như một biểu tượng của “cái đẹp, cái thiện, của lẽ sống làm người”. Cảnh cho chữ, xin chữ đã trở thành nơi tụ họp của tài hoa, của nhân tâm cùng sự tri kỉ tri kỷ trong hoàn cảnh ngục tù. Quản ngục vốn chỉ có khát khao xin chữ, vậy mà ông ta đã được rất nhiều hơn cả sự mong đợi, Huấn Cao không chỉ cho chữ mà còn cho bài học làm người quý giá: trước khi tới với cái đẹp của nghệ thuật phải giữ trọn cái đẹp của thiên lương, cái đẹp không thể tách rời cái thiện. Việc Huấn Cao “cảm tấm lòng biệt nhỡn liên tài” của quan ngục mà đồng ý cho chữ là biểu hiện gắn kết giữa tài và tâm, còn lời khuyên của viên quản ngục cho thấy ý kiến của Nguyễn Tuân về sự thống nhất giữa cái đẹp và cái thiện, không thể chiêm ngưỡng cái đẹp ở nơi ngự trị của cái ác, không thể hướng tới cái đẹp cao cả ở chốn mà thiên lương khó giữ cho lành vững.

Truyện ngắn “Chữ người tử tù” đã thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật của tác giả từ việc xây dựng nhân vật tài hoa nghệ sĩ tới việc phát huy cao nhất văn pháp tương phản trong mô tả, lối viết linh hoạt, uyển chuyển từ nghệ thuật xây dựng tình huống tới tạo không khí thượng cổ cho tác phẩm, từ việc sử dụng tiếng nói giàu tính tạo hình, có nhịp độ tới việc tô đậm những tính cách phi thường, xuất chúng tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc. ngợi ca Huấn Cao, con người tụ họp cả tài hoa, khí phách và thiên lương, truyện ngắn vừa thể hiện quan niệm thẩm mỹ tiến bộ của Nguyễn Tuân vừa ngầm lên án một xã hội tàn bạo không dung nạp, chấp nhận cái đẹp, người tài. Đó cũng là cách nhà văn kín đáo phân trần sự bất bình với trật tự xã hội đương thời của tác phẩm. 

Trên đây là bài viết Luật Minh Khuê về chủ đề nghị luận tìm hiểu, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về phương thức nghệ thuật của một tác phẩm truyện. Bài viết này chúng tôi đưa ra những ý tìm hiểu tác phẩm truyện Chữ người tử tù quý độc giả có thể tham khảo. Hy vọng bài viết giúp ích đối với độc giả. Chúc những bạn học tập tốt. Xin trân trọng cảm ơn!

Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Tổng hợp