Nền kinh tế nhiều thành phần ở Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều phương thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Vấn đề này sẽ được trả lời trong bài viết sau của Luật Minh Khuê.

1. Nền kinh tế nhiều thành phần là gì?

Theo quy định tại Điều 51 Hiến pháp 2013 thì Nền kinh tế Việt Nam được hiểu như sau: Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều phương thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế; kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. những thành phần kinh tế đều là phòng ban cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. những chủ thể thuộc những thành phần kinh tế đồng đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật. Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và tư nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh doanh; phát triển vững bền những ngành kinh tế, góp phần xây dựng quốc gia. Tài sản hợp pháp của tư nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa.

ngày nay theo giáo trình Kinh tế chính trị Mác – Lênin đưa ra cách hiểu về nền kinh tế nhiều thành phần như sau: “Thành phần kinh tế là khu vực kinh tế, kiểu quan hệ kinh tế dựa trên một phương thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất”. Thành phần kinh tế tồn tại ở những hình thức tổ chức kinh tế nhất định, trong đó căn cứ vào quan hệ sản xuất nào thống trị để xác định từng thành phần kinh tế. không những thế có thể thấy những thành phần kinh tế không tồn tại riêng biệt, mà có liên hệ chặt chẽ và tác động qua lại lẫn nhau tạo thành cơ cấu kinh tế thống nhất bao gồm nhiều thành phần kinh tế.

Bạn đang xem bài: Nội dung nào dưới đây lí giải sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta?

Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là tổng thể những thành phần kinh tế cùng tồn tại trong môi trường hợp tác và cạnh tranh. Trong mỗi thành phần kinh tế, tồn tại những phương thức tổ chức kinh tế với quy mô và trình độ công nghệ nhất định, chịu sự chi phối của những quy luật kinh tế, cơ chế quản lý kinh tế nhất định. những thành phần kinh tế được thể hiện ở những phương thức tổ chức kinh doanh đa dạng, đan xen, hỗn hợp.

2. Tính thế tất khách quan của sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần

Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta còn tồn tại cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Đó là thế tất khách quan bởi những nguyên nhân sau:

– Xét về mặt lịch sử, sau khi cách mệnh dân tộc dân chủ thành công bước vào thời kỳ quá độ của chủ nghĩa xã hội, quốc gia tiếp thu một di sản của nền sản xuất bao gồm nhiều thành phần kinh tế như kinh tế cá thể, tiểu chủ, kinh tế tư bản tư nhân, những thành phần kinh tế này vẫn còn tác dụng đối với việc phát triển lực lượng sản xuất ở nước ta nên cần thiết phải tiếp tục duy trì. Mặt khác, do yêu cầu xây dựng chủ nghĩa xã hội cần phải xây dựng và phát triển những thành phần kinh tế mới như kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế chủ nghĩa tư bản nhà nước. Vì vậy, về mặt lịch sử, sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là một thế tất khách

– Xét về mặt lý luận, sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là do yêu cầu của quy luật quan hệ sản xuất phải thích hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất quyết định. Nước ta bước vào thời kỳ quá độ của chủ nghĩa xã hội với một trình độ lực lượng sản xuất còn thấp kém, phát triển không đồng đều giữa những vùng, những ngành. Điều đó tức là tồn tại nhiều loại trình độ lực lượng sản xuất khác nhau, do vậy đòi hỏi phải có rất nhiều phương thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế.

– Về mặt thực tế khi bước vào thời kỳ quá độ, nền kinh tế nước ta còn ở trình độ kém phát triển. để phục vụ yêu cầu về quy luật, Đảng ta chủ trương vừa duy trì những thành phần kinh tế cũ vừa xây dựng và phát triển những thành phần kinh tế mới, những thành phần kinh tế cũ và mới cùng tồn tại đan xen. Lực lượng sản xuất tồn tại ở nhiều thang bậc khác nhau, do vậy chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất sẽ có rất nhiều phương thức, tức là nền kinh tế sẽ có rất nhiều thành phần. những thành phần kinh tế không tồn tại riêng biệt với nhau mà có quan hệ hữu cơ với nhau, tạo thành cơ cấu kinh tế nhiều thành phần.

Thông từ đó ta thấy, một số thành phần kinh tế do xã hội cũ để lại thì những thành phần kinh tế này vẫn có vai trò quan trọng để phát triển kinh tế, có lợi cho quốc gia trong việc khắc phục việc làm, tăng sản phẩm, huy động những tài chính… Ví dụ thành phần kinh tế tư nhân (cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân). Một số thành phần kinh tế mới xuất hiện trong quá trình cải tạo và xây dựng chủ nghĩa xã hội như kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản nhà nước. những thành phần kinh tế cũ và những thành phần kinh tế mới tồn tại khách quan và có quan hệ với nhau, tạo thành cơ cấu kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

3. Vai trò của cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

–  Nền kinh tế tồn tại nhiều thành phần, tức là tồn tại nhiều phương thức quan hệ sản xuất, sẽ thích hợp với thực trạng thấp kém và không đồng đều của lực lượng sản xuất ở nước ta ngày nay. Sự thích hợp này, tới lượt nó, lại có tác dụng xúc tiến tăng năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện tăng hiệu quả kinh tế trong những thành phần kinh tế và trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân ở nước ta.

–  Nền kinh tế nhiều thành phần xúc tiến phát triển kinh tế hàng hoá, tạo cơ sở để xây dựng hệ thống thị trường đồng bộ, tiến tới hoàn thiện cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước góp phần xúc tiến nền kinh tế tăng trưởng nhanh, cải thiện và tăng đời sống nhân dân, phát triển những mặt của đời sống kinh tế – xã hội.

–  Nền kinh tế nhiều thành phần cho phép khai thác và sử dụng có hiệu quả sức mạnh tổng hợp của những thành phần kinh tế trong nước như: Vốn, sức lao động, tài nguyên, kỹ thuật và kinh nghiệm tổ chức quản lý, khoa học và công nghệ mới trên toàn cầu… để phát triển kinh tế.

–  Nền kinh tế nhiều thành phần còn tạo điều kiện thực hiện và mở rộng những phương thức kinh tế quá độ, trong đó có phương thức kinh tế tư bản nhà nước, nó như những “cầu nối”, trạm “trung gian” cần thiết để đưa nước ta từ sản xuất nhỏ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa.

–  Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần tạo tiền đề khắc phục tình trạng độc quyền, tạo ra quan hệ cạnh tranh, động lực quan trọng xúc tiến cải tiến kỹ thuật, phát triển lực lượng sản xuất.

Qua sự tìm hiểu trên cho thấy, cơ cấu kinh tế nhiều thành phần có vai trò to lớn trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần vừa thích hợp với trình độ xã hội hóa của lực lượng sản xuất, vừa thích hợp với lý luận của Lênin về đặc điểm kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định rằng: Chính sách kinh tế nhiều thành phần có ý nghĩa chiến lược trong tương lai, có tính quy luật sản xuất nhỏ đi lên chủ nghĩa xã hội và thể hiện ý thức dân chủ về kinh tế bảo đảm cho mọi người được tự do làm ăn theo pháp luật.

4. những thành phần kinh tế ở Việt Nam ngày nay

Căn cứ vào nguyên lý chung và điều kiện cụ thể của Việt Nam, trong văn kiện Đại hội XII của Đảng cộng sản Việt Nam xác định ngày nay ở Việt Nam có 4 thành phần kinh tế Nhà nước ta chú trọng, đó là:

Thứ nhất là kinh tế nhà nước: Nền kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế dựa trên chế độ sở hữu công cộng (công hữu) về tư liệu sản xuất (sở hữu toàn dân và sở hữu nhà nước). Kinh tế nhà nước bao gồm những doanh nghiệp Nhà nước, những quỹ dự trữ quốc gia, những quỹ bảo hiểm nhà nước và những tài sản thuộc sở hữu nhà nước có thể đưa vào vòng chu chuyển kinh tế. không những thế kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, then chốt nó thường tập trung vào những ngành nghề trọng tâm và những địa bàn có vị trí thuận lợi quan trọng về quốc phòng, an ninh.

Thứ hai là kinh tế tập thể: Đây là thành phần kinh tế bao gồm những cơ sở kinh tế do người lao động tự nguyện góp vốn, cùng kinh doanh, tự quản lý theo nguyên tắc tập trung, đồng đẳng, cùng có lợi. Kinh tế tập thể với nhiều phương thức hợp tác đa dạng, mà nòng cốt là hợp tác dựa trên sở hữu của những thành viên và sở hữu tập thể; liên kết rộng rãi những người lao động, những hộ sản xuất, kinh doanh, những doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc những thành phần kinh tế; không giới hạn quy mô và địa bàn (trừ một số ngành nghề có quy định riêng); phân phối theo lao động, theo vốn góp và mức độ tham gia dịch vụ; hoạt động theo nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Nhà nước cũng có những cơ chế, chính sách hỗ trợ về tài chính, nhân lực, kỹ thuật và thị trường.

Thứ ba là kinh tế tư nhân: Đây là thành phần kinh tế dựa trên phương thức sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Kinh tế tư nhân bao gồm: kinh tế cá thể, tiểu chủ; kinh tế tư bản tư nhân. Kinh tế tư nhân đóng vai trò là động lực của nền kinh tế. Đối với thành phần kinh tế tư nhân, Nhà nước luôn khuyến khích thành phần này phát triển ở hầu hết những ngành, ngành nghề kinh tế và góp vốn vào những tập đoàn kinh tế Nhà nước.

Thứ tư là kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: Bao gồm những doanh nghiệp có thể 100% vốn nước ngoài (một thành viên hoặc nhiều thành viên) có thể liên kết, liên doanh với doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân của nước ta. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài có vị trí quan trọng trong nền kinh tế nước ta, nó đóng vai trò tham gia vào chuyển giao công nghệ, trình độ quản lý và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Trong những thành phần kinh tế trên kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế đóng vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là động lực xúc tiến nền kinh tế phát triển còn những nền kinh tế khác đồng đẳng được pháp luật bảo vệ.

5. Vận dụng những tri thức nêu trên trả lời nghi vấn lý giải sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta?

nghi vấn: Nội dung nào dưới đây lý giải sự tồn tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta?

A.  Những thành phần kinh tế cũ vẫn còn, xuất hiện thêm những thành phần kinh tế mới.

B.   Do sự đòi hỏi thế tất của nền kinh tế thị trường.

C.   Do đòi hỏi thế tất về việc xây dựng một nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần.

D.  Nước ta đang trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Giải

Căn cứ vào tính thế tất khách quan của sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta là thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta vẫn tồn tại một số thành phần kinh tế của xã hội trước đây, chưa thể cải biến ngay được, đồng thời, trong quá trình xây dựng quan hệ sản xuất mới xã hội chủ nghĩa lại xuất hiện thêm một số thành phần kinh tế mới. những thành phần kinh tế cũ và mới tồn tại khách quan và có quan hệ mật thiết với nhau, tạo thành cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kì quá độ.

=》Đáp án đúng là: A

Bạn có thể tham khảo thêm bài viết: Lợi ích kinh tế là gì? bản tính, ý nghĩa, vai trò, ví dụ lợi ích kinh tế? của Luật Minh Khuê

Mọi vướng mắc về vấn đề nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta, vui lòng trao đổi trực tiếp với lực lượng tư vấn trực tuyến qua tổng đài điện thoại, gọi: 1900.6162 lực lượng trạng sư, chuyên gia pháp lý của doanh nghiệp luật Minh Khuê luôn sẵn sàng lắng tai và trả lời mọi vướng mắc! Rất mong nhận được sự hợp tác! Trân trọng.

Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Tổng hợp