Hệ tuần hoàn là gì?
Hệ tuần hoàn nói chung là hệ cơ quan có chức năng tuần hoàn máu trong thân thể của hầu hết những động vật. Hệ tuần hoàn vận chuyển chất dinh dưỡng, oxy, cacbon đioxide, hormone, tế bào máu ra và vào những tế bào trong thân thể để nuôi dưỡng nó và giúp chống lại bệnh tật, ổn định nhiệt độ thân thể và độ pH, và để duy trì thăng bằng nội môi. không những thế, hệ tuần hoàn tiếp nhận sản phẩm phân huỷ (chất thái, CO2,..) do tế bào thải ra qua nước mô rồi theo máu tới những cơ quan bài xuất để thải ra ngoài.
Hệ tuần hoàn gồm những cơ quan nào?
Hệ tuần hoàn ở người là mạng lưới gồm máu, mạch máu và bạch huyết. Hệ tuần hoàn vận chuyển oxy, hormon và những chất dinh dưỡng thiết yếu vào những tế bào trong thân thể để nuôi dưỡng nó và giúp nó hoạt động tốt.
Bạn đang xem bài: Phân biệt hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín. Hệ tuần hoàn gồm những cơ quan nào?
Chức năng chính của hệ thống tuần hoàn là vận chuyển những chất dinh dưỡng và khí tới những tế bào và mô trên khắp thân thể. Điều này được thực hiện bởi sự lưu thông của máu. Hai thành phần của hệ thống này là hệ thống tim mạch và bạch huyết.
Hệ thống tim mạch bao gồm tim, máu và mạch máu. Nhịp đập của tim xúc tiến chu kỳ tim bơm máu đi khắp thân thể.
Hệ thống bạch huyết là một mạng lưới mạch máu của những ống và ống dẫn thu thập, lọc và đưa bạch huyết trở lại lưu thông máu. Là một thành phần của hệ thống miễn nhiễm, hệ thống bạch huyết tạo ra và lưu thông những tế bào miễn nhiễm gọi là tế bào lympho. những cơ quan bạch huyết bao gồm những mạch bạch huyết, hạch bạch huyết, tuyến ức, lá lách và amidan.
Hệ tuần hoàn người gồm những cơ quan: tim, phổi, não, thận.
Trong hệ tuần hoàn mạch máu sẽ là những ống rỗng đem máu đi khắp thân thể trong dòng chảy không bao giờ kết thúc. nếu như nối tất cả những động mạch, mao quản và tĩnh mạch của một người lớn, nó có thể kéo dài lên tới khoảng 100.000km. Trong thân thể con người có 3 loại tuần hoàn chính xảy ra thường xuyên đó là:
– Tuần hoàn phổi: Chu kỳ của tuần hoàn sẽ mang máu bị thiếu oxy ra khỏi tim, tới phổi, rồi trở lại tim.
– Tuần hoàn hệ thống: Bộ phần này sẽ mang máu giàu oxy ra khỏi tim để truyền tới những phòng ban khác trong thân thể.
– Tuần hoàn mạch vành: Loại tuần hoàn này có chức năng cung ứng máu cho tim. Sau đó được oxy hóa để tim có thể hoạt động thông thường.
Hệ tuần hoàn hở
Hệ tuần hoàn hở là một dạng hệ tuần hoàn, thường xuất hiện ở đa số những loài thân mềm (trừ mực ống, bạch tuộc và chân khớp), đây là hệ tuần hoàn không có mao quản. Gọi là “hở” bởi máu có thể thoát ra khỏi hệ thống tuần hoàn. Máu sẽ được tim bơm vào một khoang chính gọi là khoang thân thể bao xung quanh những cơ quan, cho phép những mô trao đổi chất trực tiếp với máu và sau đó máu sẽ quay lại tim bằng hệ thống mạch góp. Hệ thống này chỉ thích hợp đối với những loại động vật nhỏ như động vật chân khớp hay thân mềm
Sở dĩ gọi là hệ tuần hoàn “hở” vì máu có thể thoát ra khỏi hệ thống tuần hoàn. Hệ thống này chỉ thích hợp với những động vật nhỏ gặp ở đa số động vật thân mềm (ốc sên, trai…) và chân khớp (sâu bọ, tôm…).
– Đặc điểm:
+ Máu được tim bơm vào động mạch và sau đó tràn vào khoang thân thể. Ở đây máu được trộn lẫn với dịch mô tạo thành hỗn hợp máu – dịch mô. Máu tiếp xúc và trao đổi chất trực tiếp với những tế bào, sau đó trở về tim.
+ Máu chảy trong động mạch dưới sức ép thấp, tốc độ máu chảy chậm.
Hệ tuần hoàn kín
Hệ tuần hoàn kín là hệ thống tuần hoàn mà ở đó lượng máu được lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu. Ở trong hệ tuần hoàn này, máu được lưu thông dưới sức ép cao, bởi vậy mà tốc độ chảy của máu sẽ nhanh hơn. những tế bào của mô không tiếp xúc trực tiếp với máu nhưng được tắm trong dịch mô. Dịch mô được hinh thành từ máu nhờ vào quá trình lọc qua thành mao quản.
Ở những động vật có xương sống, đa phần dịch mô quay trở lại mao quản với một áp suất thấp hơn nhưng một số lại được gom vào một hệ thống dẫn riêng biệt, hệ thống được gọi là những mạch bạch huyết. Chúng sẽ đem dịch mô trở lại trong vòng tuần hoàn với sức ép thấp hơn sức ép của dịch mô. Hệ thống tuần hoàn kiểu này hoạt động rất hiệu quả và là một nhân tố quan trọng trong quá trình tiến hoá của những loài động vật có xương sống kích thước lớn.
những dạng hệ tuần hoàn khác
Hệ thống tuần hoàn đơn
Hệ thống tuần hoàn đơn là hệ thống tuần hoàn mà máu chỉ đi qua tim một lần trước khi đi tới những mô của thân thể. những loài cá thường có hệ tuần hoàn đơn vì chúng có được đệm đỡ từ môi trường xung quanh và thân nhiệt thay đổi theo nhiệt độ của môi trường. Trong hệ tuần hoàn đơn, máu sẽ đi từ tim ra dưới một áp suất thấp và chảy tới mang qua động mạch vào mang.
Sau khi được oxi hoá, máu đã được tập trung vào động mạch ra mang, chúng được gom lại để tạo thành một mạch máu lớn duy nhất gọi là động mạch chủ lưng, được chạy dọc thân cá. những nhánh của động mạch chủ lưng trực tiếp đi tới những khoang ở trong thân thể. Sau khi được khử oxi, máu được tập trung dưới áp suất thấp vào một khoang chứa máu lớn được gọi là xoang tĩnh mạch. những xoang chứa máu có thể tích lớn, từ chỗ đó máu sẽ chảy tới tim.
Hệ thống tuần hoàn kép
Hệ thống tuần hoàn kép là hệ thống tuần hoàn trong đó máu sau khi được oxi hoá sẽ được trở lại tim lần thứ hai trước khi được đi tới những mô trong thân thể. Do được đi qua tim hai lần nên sức ép máu và tốc độ của dòng chảy là rất cao. Hệ thống tuần hoàn kép sẽ bao gồm hai vòng tuần hoàn nhỏ hơn là vòng tuần hoàn phổi và vòng tuần hoàn hệ thống. những loài lưỡng thê, bò sát, chim và thú có hệ thống tuần hoàn này.
– Vòng tuần hoàn phổi: máu sau khi bị khử oxi sẽ được đưa vào tâm nhĩ phải ở trong tim, từ đây máu sẽ được chuyển qua tâm thất phải và được bơm lên phổi thông qua động mạch phổi. Ở phổi, máu sẽ giải thoát khí CO2 và hấp thụ oxi rồi quay trở lại tĩnh mạch phổi
– Vòng tuần hoàn hệ thống: máu chảy dưới sức ép cao từ tâm thất trái qua động mạch chủ để phân phối đi khắp thân thể. Sau khi trao đổi chất với những tế bào trong mô, máu sẽ trở lại tâm nhĩ phải qua tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới kết thúc vòng tuần hoàn.
Phân biệt hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín
Hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín là hai trong số bốn dạng của hê tuần hoàn. Ở phần này chúng ta sẽ so sánh để phân biệt hai hệ tuần hoàn này.
* Giống nhau: Đều là một hệ thống tuần hoàn trong thân thể
* Khác nhau:
– Hệ tuần hoàn hở:
+ Gặp ở một số động vật không xương sống có kích thước nhỏ
+ Máu vào động mạch, tràn vào khoang thân thể rồi theo tĩnh mạch về tim; không có mao quản
+ Lượng máu ít, chỉ chiếm khoảng 3% tới 10% khối lượng của thân thể.
+ Máu tiếp xúc và trao đổi chất trực tiếp với tế bào
+ Máu chảy trong động mạch dưới sức ép thấp, tốc độ máu chảy chậm
+ Hiệu quả của hệ tuần hoàn này là thấp
– Hệ tuần hoàn kín:
+ Gặp ở một số động vật không xương sống và có ở tất cả những động vật có xương sống
+ Máu được lưu thông liên tục trong mạch kín, có mao quản
+ Máu trao đổi chất với tế bào thông qua dịch mô
+ Máu chảy trong động mạch dưới sức ép cao, tốc độ máu chảy nhanh
+ Hiệu quả tuần hoàn cao
********************
Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn
Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Giáo dục