Câu 1. Vì sao có thể nói Nguyễn Trãi là một nhân vật lịch sử vĩ đại?

Trả lời:

– Nguyễn Trãi sống trong thời đại có rất nhiều biến động dữ dội: Nhà Trần suy vi, Hồ Quý Ly lên thay, quân Minh xâm lược nước ta, cha Nguyễn Trãi là Nguyễn Phi Khanh bị bắt đem về Trung Quốc cùng cha con Hồ Quý Ly và những triều thần. Nguyễn Trãi muốn theo cha làm tròn đạo hiếu nghe lời cha dặn quay về “rửa nhục cho nước, trả thù cho cha”. cuộc thế Nguyễn Trãi là cuộc thế của một “trai thời loạn”. Sự biến động dữ đội của lịch sử dẫn tới thảm kịch mất nước nhưng từ trong thảm kịch ấy, lòng yêu nước, chí căm thù, ý thức quả cảm dám xẻ thân vì giang sơn xã tắc đã nung đúc những phẩm chất của một trang anh hùng.

Bạn đang xem bài: Soạn bài Đại cáo Bình Ngô (tác giả) – Soạn văn 10

– Nguyễn Trãi tìm tới cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, dâng Lê Lợi Bình Ngô sách và trở thành quân sư kế bên Lê Lợi, đưa cuộc khởi nghĩa tới ngày toàn thắng. Đây là thời kì bộc lộ rõ nhất thiên tài quân sự, chính trị, ngoại giao… ở Nguyễn Trãi.

– Bước sang thời kì hoà bình, Nguyễn Trãi chưa kịp thực hiện hoài bão xây dựng quốc gia thái bình thịnh trị thì cuộc thế ông chuyển sang giai đoạn khó khăn, bi thảm: bị bọn lộng thần ghen ghét, bị vua nghi ngờ, bị bắt rồi không được trọng dụng, phải tìm về cuộc sống ẩn dật. Nguyễn Trãi tìm tới thiên nhiên nhưng tấm lòng trung quân, ái quốc vẫn “ngày đêm cuồn cuộn nước triều đông”.

– Vụ án Lệ Chi viên khiến Nguyễn Trãi bị tru di tam tộc. Đây là vụ án lớn nhất, oan khốc nhất lịch sử Việt Nam. Hơn 20 năm sau, vua Lê Thánh Tông thân oan cho Nguyễn Trãi, những tác phẩm trước của ông tuy bị cấm, bị đốt song vẫn tìm thấy sắp như nguyên vẹn trong lòng dân.

Câu 2: Anh (chị) đã đọc những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi? Hãy giới thiệu sơ lược một vài tác phẩm tiêu biểu.

Trả lời:

a. Những tác phẩm tiêu biểu:

– Nguyễn Trãi có những đóng góp lớn cho nền văn hoá dân tộc. Sáng tác của ông thuộc nhiều ngành nghề: văn học, lịch sử, địa lí, quân sự… những thể loại gồm: văn chính luận, văn khoa học (chữ Hán), thơ (chữ Hán và chữ Nôm)… Loại sáng tác nào của ông cũng có ý nghĩa khai mở cho đời sau. Về lịch sử, Nguyễn Trãi có Lam Sơn thực lục, về địa lí có Dư địa chí. Văn chính luận (chính trị, quân sự) có Quân trung từ mệnh tập; thơ chữ Hán có ức Trai thi tập, tập chữ Nôm có Quốc Âm thi tập… Thơ văn của Nguyễn Trãi mang tính mẫu mực cổ điển.

– Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi thay Lê Lợi viết ngay sau khi cuộc kháng chiến chống quân Minh giành thắng lợi. Tác phẩm vừa có trị giá lịch sử, vừa có trị giá văn học to lớn, được đánh giá như một bản Tuyên ngôn độc lập của dân tộc, một “thiền cổ hùng văn”. “Ức Trai thi tập” là tập thơ chữ Hán điêu luyện, tình tứ, tao nhã của Nguyễn Trãi mà mỗi bài là một mảnh hồn của ức Trai tiên sinh.

– Quốc Âm thi tập của Nguyễn Trãi là tập thơ chữ Nôm sớm nhất còn lại tới ngày nay, tập thơ thể hiện ý thức về tiếng nói dân tộc cũng là ý thức tự trọng dân tộc trên ngành nghề văn hoá, văn học. Đặc biệt, Nguyễn Trãi đã sáng tạo những bài thơ thất ngôn xen lục ngôn rất tài tình…

b. Đặc điểm thơ văn Nguyễn Trãi:

– Luôn xuất phát từ quan niệm tư tưởng “lấy dân làm gốc” (dân vi bản), tư tưởng đó hoà quyện với ý thức yêu dân, yêu nước.

– Có ý thức xây dựng tư cách con người mang ý thức nhân văn cao đẹp (hiếu học, trọng đức, trọng tài đem tài, đức cống hiến cho dân cho nước, cho đời).

– Triết lí giản dị mà sâu sắc, giàu trải nghiệm về cuộc thế, thể hiện tư cách cứng cỏi, trong sáng, thích làm điều thiện, không tham lợi danh.

– Tình yêu thiên nhiên, coi thiên nhiên là bầu bạn

– Tâm hồn tình tứ, phong lưu, lãng mạn

– Nguyễn Trãi là người đặt nền tảng cho thơ ca tiếng Việt, vì những tác phẩm thơ ca bằng chữ Nôm của ông có vị trí khai mở cho nền thơ ca nước nhà. Thơ Nguyễn Trãi sử dụng nhiều hình ảnh đẹp mang tính dân tộc (kế bên những hình ảnh có tính ước lệ trong văn học Hán). Nguyễn Trãi đưa nhiều từ thuần Việt vào thơ, đặc biệt là ca dao, tục ngữ, từ láy… Nguyễn Trãi sáng tạo thể thơ thất ngôn xen lục ngôn chưa từng có trước đó, coi như một thể đặc trưng của thơ tiếng Việt, phổ biến trong thế kỉ XV, XVI.

Câu 3. tìm hiểu vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua một số câu thơ mà anh (chị) cảm nhận sâu sắc nhất.

Trả lời: 

– Hai câu cuối bài “Cảnh ngày hè”:

       Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng

       Dân giàu đủ khắp đòi phương

=> Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho dân, cho nước. Cảm nhận cảnh ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. Thế nên ông vẫn lắng tai nghe âm thanh tấp nập, lao xao của làng chài. Chính vì vậy, ông ước mong mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Với cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống giàu có, hạnh phúc cho nhân dân và quốc gia. Ấy là một giấc mơ, và cả một thuyết lí nhân sinh ấp ủ bật ra thành lời.

– Hai câu thơ đầu bài Côn Sơn ca :

           Côn Sơn suối chảy rì rầm

       Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.

=> quang cảnh thiên nhiên mở ra hết sức nên thơ, nhẹ nhõm cho ta cảm thấy sự tĩnh tại trong từng câu từng chữ. Nơi Côn Sơn vắng vẻ mà yên tĩnh, để cho tiếng suối chảy róc rách cũng vang vọng, êm dịu đi vào lời thơ trong trẻo như tiếng đàn cầm. Tâm hồn thi nhân thật tinh tế, để tiếng suối trong kia khẽ khàng chạm vào sợi dây rung cảm. Nguyễn Trãi có nhẽ không chỉ yêu mến thiên nhiên mà còn coi thiên nhiên như một người bạn tâm tình, hòa mình vào thiên nhiên cảm nhận từng tương đối thở của cành cây hoa lá, của âm thanh.

Câu 4: Nêu khái quát những trị giá cơ bản về nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi.

Trả lời:

1. trị giá nội dung:

– Luôn xuất phát từ quan niệm tư tưởng “lấy dân làm gốc”, tư tưởng đó hoà quyện với ý thức yêu dân, yêu nước, lí tưởng nhân nghĩa đã trở thành cảm hứng chủ đạo xuyên suốt trong thơ văn Nguyễn Trãi. Cũng xuất phát từ tư tưởng này mà thơ văn Nguyễn Trãi mang ý thức đương đầu vì dân, vì nước, vì chính nghĩa.

– Thơ văn Nguyễn Trãi thể hiện rõ ý thức xây dựng tư cách con người mang ý thức nhân văn cao đẹp (hiếu học, trọng đức, trọng tài, đem tài đức cống hiến cho dân, cho nước, cho đời), đồng thời mang những triết lí giản dị mà sâu sắc, giàu trải nghiệm. Tinh yêu thiên nhiên, tâm hồn tình tứ, phong lưu, lãng mạn cũng là một trong những nội dung đặc sắc của thơ văn Nguyễn Trãi.

2. trị giá nghệ thuật:

– “Nguyễn Trãi là bông hoa đầu mùa tuyệt đẹp của thơ Nôm Việt Nam” (Lê Trí Viễn). Ông là người đặt nền tảng cho thơ ca Tiếng Việt. Thơ Nguyễn Trãi sử dụng từ ngữ, hình ảnh mang tính dân tộc. Nguyễn Trãi đã sáng tạo thể thơ thất ngôn xen lục ngôn và được coi như một thể đặc trưng của thơ tiếng Việt phổ biến trong thế kỉ XV, XVI.

Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn

https://cmm.edu.vn/soan-bai-dai-cao-binh-ngo-tac-gia-soan-van-10/