* Đời sống ý thức

Bạn đang xem bài: Soạn bài Nhìn về vốn văn hóa dân tộc – Soạn văn 12

– Tôn giáo, nghệ thuật (kiến trúc, hội họa văn học):

+ Tôn giáo: Người Việt Nam không cuồng tín, không cực đoan mà dung hòa, tạo nên sự hài hòa nhưng không tìm sự siêu thoát, siêu việt về ý thức bằng tôn giáo.

+ Nước Việt và người Việt có sự giao lưu văn hóa lâu đời, sự tiếp xúc, tiếp nhận và biến đổi những trị giá văn hóa của một số nền văn hóa khác trong khu vực và trên toàn cầu. Đó là sự tiếp nhận một cách có chọn lựa lọc và biến đổi những tinh hoa văn hóa nước ngoài của người Việt.

+ Nghệ thuật: sáng tạo những tác phẩm tinh tế nhưng không có quy mô lớn, không mang vẻ đẹp tráng lệ, kỳ vĩ, phi thường.

+ Âm nhạc, hội họa kiến trúc: đều không phát triển tới tuyệt kỹ… Chưa bao giờ trong lịch sử dân tộc, một ngành văn hóa nào đó trở thành đài danh dự, thu hút, quy tụ cả nền văn hóa.

– xử sự (giao tiếp cộng đồng, tập quán): trọng tình nghĩa không chú ý nhiều tới trí dũng, khéo léo nhưng không cầu thị, cực đoan, thích yên ổn.

+ Coi trọng đời sống hiện thế trần tục nhưng không bám lấy hiện thế, quá sợ hãi cái chết.

+ Không ca tụng trí tuệ mà coi trọng sự khôn khéo. Khôn khéo là: ăn đi trước, lội nước theo sau, bi thủ thế, giữ mình, gỡ được tình thế khó khăn.

+ Con người ưa thích của người Việt là con người hiền lành, tình nghĩa.

+ Coi sự sang giàu chỉ là tạm thời, cho nên không vì vậy mà tranh giành cho mình vì cũng không thể hưởng được thế.

+ Giao tiếp, xử sự chuộng sự hợp tình, hợp lý.

* Đời sống vật chất

– Sinh hoạt (ăn, ở, mặc) ưa chừng mực, vừa phải:

+ Người Việt mong ước thái bình, ổn định chỗ ở lạc nghiệp để làm ăn cho no đủ, sống thanh thoát, thong thả.

+ Cách sống của người Việt là yên phận thủ thường.

+ xống áo, trang sức, món ăn đều không chuộng sự cầu kỳ.

– Quan niệm về cái đẹp trong suy nghĩ của người Việt: vừa xinh, vừa khéo.

+ Người Việt không thích cái tráng lệ huy hoàng, không say mê cái huyền ảo.

+ Màu sắc ưa thích của người Việt là cái dịu dàng, thanh nhã.

– Những tôn giáo có tác động mạnh tới văn hóa truyền thống Việt Nam là: Phật giáo và Nho giáo, tuy từ ngoài nhập khẩu vào nhưng đều để lại dấu ấn sâu sắc trong bản sắc dân tộc).

– Để tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc, người Việt Nam đã xác nhận tư tưởng của những tôn giáo này theo hướng: “Phật giáo không được tiếp nhận ở khía cạnh trí tuệ, cầu giải thoát mà nhà Nho cũng không tiếp nhận ở nghi lễ tủn mủn, giáo điều khắc nghiệt”. Người Việt tiếp nhận tôn giáo để tạo ra một cuộc sống thiết thực, bình ổn, lành mạnh với những vẻ đẹp dịu dàng, thanh lịch, những con người hiền lành, tình nghĩa, sống có văn hóa trên một cái nền nhân văn.

– Dẫn chứng trong văn học:

Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân

Quân điếu phạt trước lo trừ bạo

(Bình ngô đại cáo – Nguyễn Trãi)

– Tư tưởng “nhân nghĩa”, “yên dân”, “điếu dân phạt tội” (thương dân, phạt kẻ có tội) có nguồn gốc từ Nho giáo (Đạo Khổng).

b.

Thương thay thân phận nữ giới

Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu?

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

– Quan niệm về thân phận, số kiếp… là do tác động của đạo Phật.