Xin chào những em! Sau đây, Luật Minh Khuê sẽ hướng dẫn những em soạn văn bản: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ. Đây là đoạn trích nổi trội nằm trong tác phẩm Chinh phụ ngâm và được soạn trong chương trình Ngữ Văn 10 tập 2. những em cùng tham khảo để chuẩn bị thật tốt cho bài giảng trên lớp nhé!

Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước,
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen.
Ngoài rèm thước chẳng méc tin,
Trong rèm, nhường nhịn đã có đèn biết chăng?
Đèn có biết nhường nhịn bằng chẳng biết,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi.
rầu rĩ nói chẳng nên lời,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương.
Gà eo óc gáy sương năm trống,
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa.
Hương gượng gập đốt hồn đà mê mải,
Gương gượng gập soi lệ lại châu chan.
Sắt cầm gượng gập gảy ngón đàn,
Dây uyên kinh đứt phím loan ngại chùng.
Lòng này gửi gió đông có tiện?
Nghìn vàng xin gửi tới non Yên.
Non Yên dù chẳng tới miền,
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong.
Cảnh buồn người thiết tha lòng,
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun.

Bạn đang xem bài: Soạn bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ ngắn gọn, đầy đủ nhất

Vài nét về tác giả và tác phẩm Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ: 

•  Tác giả Đặng Trần Côn:

a. tiểu truyện:
– Đặng Trần Côn hiện chưa rõ năm sinh và mất
– Quê quán: Làng Nhân Mục, tục gọi là làng Mộc, huyện Thanh Trì, nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
– Ông sống vào khoảng giữa thế kỉ XVIII
b.Sự nghiệp sáng tác:
Sáng tác: Ngoài tác phẩm chính là Chinh phụ ngâm, ông còn làm thơ chữ Hán và viết một số bài thơ chữ Hán.

• Tác phẩm Chinh phụ ngâm:

a.Tác phẩm Chinh phụ ngâm:

* Hoàn cảnh ra đời: Đầu đời vua Lê Hiển Tông, quanh kinh thành Thăng Long có rất nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra, triều đình dẹp tan. Đặng Trần Côn “cảm thấy đã tới lúc phải làm”
* Nội dung và trị giá thuật của tác phẩm Chinh phụ ngâm:

– trị giá trị giá bên trong
+ Là tiếng nói căm thù chiến tranh phong kiến vô nghĩa
+ Thể hiện ước mong hạnh phúc lứa đôi

– trị giá nghệ thuật
+ Thể thơ: Trường Đoạn (Bản chính), Song thất lục bát (Bản dịch)
+ Tính chất hình ảnh, biểu tượng
+ Nghệ thuật mô tả cảnh vật
+ Bản dịch đã đưa chữ quốc ngữ lên một tầm cao mới, phong phú và nhẹ nhõm

b. Vị trí đoạn trích Chinh phụ ngâm:

Đoạn trích từ câu 193 tới câu 216 của tác phẩm

c. Bố cục tác phẩm Chinh phụ ngâm :

Gồm (2 phần):
– Phần 1 (16 câu đầu): Nỗi đơn chiếc của nhân vật chính
– Phần 2 (còn lại): Nỗi đau nhớ chồng xa

d. trị giá nội dung tác phẩm Chinh phụ ngâm: Đoạn trích diễn tả những cung bậc, sắc thái khác nhau của nỗi đơn chiếc, tủi hờn của người phụ nữ chính khát khao được sống trong tình yêu và hạnh phúc lứa đôi.

e. Đặc điểm nghệ thuật tác phẩm Chinh phụ ngâm:

– mô tả tâm lí nhân vật (tả cảnh, độc thoại nội tâm…
– những giải pháp nghệ thuật: điệp ngữ, so sánh, điệp ngữ, thắc mắc tu từ…

1. Mẫu soạn bài số 1

Câu 1 (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

– Hiên vắng (không gian mênh mông, vắng lặng)
– Trong những đêm đơn chiếc, buồn hổ, người thiếu phụ chỉ có ngọn đèn vô tri vô giác chia sẻ bao nỗi ưu tư. thi sĩ tả ngọn đèn leo lét nhưng chính là để tả không gian mênh mang và sự đơn chiếc trầm lặng của con người.
– Tiếng gà là âm thanh duy nhất trong đêm nhưng nó ngay ngay lập tức bị chìm đi trong cái cô tich của đêm.
– Bóng cây hòe gợi ra thêm cảm giác hoang vắng và đáng sợ mà thôi.
=> Cảnh vật quạnh hiu bởi lòng người đang sầu đau tê tái vì nỗi nhớ mong và sự khát khao hạnh phúc đang tràn ngập trong lòng. 

Câu 2 (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

– Những tín hiệu cho thấy nỗi đơn chiếc của người chinh phụ là những hành động lặp đi lặp lại, ngồi rủ rèm chờ đợi; thức cùng ngọn đèn leo lét trong đêm, hành động gượng gập gạo, ngao ngán.
– Trong đoạn trích này, hình ảnh người chinh phụ từng bước thầm lặng ngoài hiên vắng, và đặc biệt là hình ảnh con người ấy một mình ngồi với ngọn đèn trong phòng riêng vắng lặng là những tín hiệu cực tả nỗi đơn chiếc trong cảnh lẻ lo của người chinh phụ.
– Từ ngữ trầm buồn : bi thiết, rầu rĩ nói chẳng nên lời, đằng đẵng, mối sầu dằng dặc, hương gượng gập đốt, gương gượng gập soi, gượng gập gảy ngón đàn,… Cùng với thắc mắc tu từ : đèn biết chăng? 

Câu 3 (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

Người chinh phụ đau buồn thất vọng, vì:
– Người chinh phụ càng khát khao đoàn viên, khát khao cuộc sống vợ chồng bao nhiêu lại càng rơi vào tình cảnh vô vọng bấy nhiêu. Đó là thảm kịch khiến người chinh phụ khổ đau, xấu số.
– Nguyên nhân sâu xa dẫn tới nỗi khổ đau của người chinh phụ chính là cuộc chiến tranh phi nghĩa. 

Câu 4 (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

– Trong đoạn trích, người chinh phụ hầu như không nói. vì vậy tiếng nói của nhân vật chủ yếu là tiếng nói nội tâm hoặc là thứ tiếng nói kiểu nửa trực tiếp. Dù không trực tiếp bộc lộ tâm trạng của mình qua lời nói nhưng thông qua cảnh vật và sự bối rối trong hành động. 

Câu 5 (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

– Với thể thơ song thất lục bát, tất cả tiếng lòng sầu thương người nào oán của người chinh phụ đã được tấu lên với giọng cao thấp, bổng trầm mà khó có thể thơ nào có thể diễn tả được như thế.
– Ngoài nhạc điệu vốn có của thể thơ song thất lục bát, giọng sầu thương bi thiết còn được tạo nên bởi cách sử dụng tiếng nói, hình ảnh có trị giá gợi tả nỗi buồn, tình cảnh lẻ loi; những từ láy cùng với giải pháp điệp từ ngữ, lối đối cũng góp một phần không nhỏ vào việc tạo nên giọng điệu sầu bi ấy. 

tập dượt

thắc mắc (trang 88 SGK Ngữ văn 10 tập 2)

những giải pháp nghệ thuật được mô tả trong đoạn thơ trên:
– Tả ngoại cảnh biểu hiện nội tâm
– Tả nội tâm qua ngoại hình
– Tả nội tâm qua hành động, cử chỉ, điệu bộ HS cần vận dụng những giải pháp nghệ thuật trên một cách linh hoạt. nếu như là tả tâm trạng vui thì tất cả đều phải trái lại với tả tâm trạng buồn: ngoại cảnh sẽ tươi sáng, sinh động, tràn ngập màu sắc và ánh sáng, ngoại hình cũng như mọi cử chỉ, hành động phải tràn đầy sức sống, nhanh nhẹn, hoạt bát… 

2. Mẫu soạn bài số 2

Câu 1 (trang 88 sgk ngữ văn 10 tập 2):

– Ngọn đèn: Trong những đêm đơn lẻ, buồn khổ người thiếu phụ chỉ có ngọn đèn vô tri vô giác chia sẻ ưu tư
– Chim thước: không có tin tức của người nơi biên viễn
– Trong rèm, ngoài rèm: không gian cô quạnh dàn trải mênh mông
– Thời gian: trôi người thiếu phụ rơi vào vô vọng và nỗi buồn mênh mang, đơn chiếc của con người.
– Tiếng gà: là âm thanh xuất hiện trong cái cô tịch của đêm
– Bóng cây hòe: gợi ra cảm giác hoang vắng, cô quạnh, bóng người sầu tê tái vì mong nhớ, khát khao
→ Nỗi đơn chiếc, buồn tủi chiếm lấy tâm trí người chinh phụ. Cảnh vật xung quanh nhường nhịn như tô đậm hơn nỗi sầu kim cổ ấy.

Câu 2 (trang 88 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Những tín hiệu cho thấy nỗi đơn chiếc của người chinh phụ:
– Người chinh phụ không lúc nào nguôi ngóng trông chồng, nỗi nhớ, nỗi khổ đau diễn ra mọi nơi, mọi lúc
+ Nỗi nhớ chồng dàn trải theo thời gian và không gian
+ Nhìn cảnh vật phản chiếu sự đơn chiếc, lẻ loi của bản thân
+ Nỗi đơn chiếc trùm lên ngoại cảnh, len vào sự vật, khiến nàng thốt lên lời sầu tủi
+ Người chinh phụ khát khao đoàn viên nhưng lại rơi vào vô vọng, xấu số
– Cuộc chiến tranh phi nghĩa đã chia rẽ tình vợ chồng, gây ra thảm kịch cho người chinh phụ
– Người chinh phụ không còn thiết tha với bản thân, mọi hành động chỉ là “gượng gập” trong khổ đau, buồn tủi.

Câu 3: Người chinh phụ đau buồn thất vọng:

– Lo lắng cho sự an nguy của chồng nơi chiến trường
– tuổi xanh trôi qua trong hiu quạnh, hạnh phúc, tình yêu lứa đôi cũng mất theo
– Niềm tin vào cuộc sống mỏng manh, mờ nhạt

Câu 4 (trang 88 sgk ngữ văn 10 tập 2):

– tiếng nói nhân vật, chủ yếu là tiếng nói nội tâm, nửa trực tiếp (vừa là nhân vật, vừa của tác giả
– Nhân vật bộc lộ gián tiếp thông qua cảnh vật, sự bối rối trong hành động thấy nhân vật đang buồn da diết, oán trách, than vãn cho hiện thực phũ phàng.
– Tâm trạng người chinh phụ thấy rõ sự thất vọng, vô vọng

Câu 5 (trang 88 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Nhạc điệu thể thơ lục bát:
– Dồi dào, có cái chắc khỏe, réo rắt của thể thơ thất ngôn
– Sự du dương, mềm mại của thể lục bát
– Có thể nhận thấy qua khổ “trời thăm thẳm… tiếng trùng mưa phun”

tập dượt

những giải pháp nghệ thuật được mô tả trong đoạn thơ trên:
– Tả ngoại cảnh biểu hiện nội tâm
– Tả nội tâm qua ngoại hình
– Tả nội tâm qua hành động, cử chỉ, điệu bộ
những tình huống thể hiện niềm vui như:
– Được tham gia kì thi học sinh giỏi toàn quốc
– Nhận được sự yêu mến của bạn bè, thầy cô
– Được tặng món quà yêu thích trong dịp sinh nhật
Tình huống thể hiện nỗi buồn:
– Bị điểm kém
– đánh rơi đồ vật yêu quý
– Chia tay người thân, bạn bè thân quý

Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Tổng hợp