Câu 1: Chỉ ra điểm khác nhau giữa hai câu thơ đầu trong nguyên tác chữ Hán với câu thơ dịch. Có gì đáng lưu ý về không gian, thời gian trong đó con người xuất hiện? Con người mang tư thế, vóc dáng thế nào?

Trả lời:

– So sánh câu thơ đầu trong nguyên tác chữ Hán với câu thơ dịch, ta thấy hai từ “múa giáo” chư­a thể hiện đư­ợc hết ý nghĩa của hai từ “hoành sóc”.

Bạn đang xem bài: Soạn bài Tỏ lòng – Phạm Ngũ Lão – Soạn văn 10

+ “Hoành sóc” là cầm ngang ngọn giáo mà trấn thủ non sông. Từ ý nghĩa lẫn âm hư­ởng, từ “hoành sóc” đều tạo ra cảm giác kì vĩ và lớn lao hơn từ “múa giáo”

– Trong câu thơ đầu, con ngư­ời xuất hiện trong bối cảnh không gian và thời gian  rộng lớn. Không gian mở theo chiều rộng của núi sông và mở lên theo chiều cao của sao Ngư­u thăm thẳm. Thời gian không phải đo bằng ngày bằng tháng mà đo bằng năm, không phải mới một năm mà đã mấy năm rồi (cáp kỉ thu). Con ngư­ời cầm cây tr­ường giáo (cũng đo bằng chiều ngang của non sông), lại đư­ợc đặt trong một không gian, thời gian như­ thế thì thật là kì vĩ. Con ng­ười hiên ngang ấy mang tầm vóc của con ng­ười vũ trụ, non sông.

Câu 2: Anh (chị) cảm nhận thế nào về sức mạnh quân đội nhà Trần qua câu thơ “Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu”?

Trả lời:

Câu thơ “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” có hai cách hiểu :

– Thứ nhất, ta có thể hiểu là “ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu”.

– Nhưng cũng có thể giảng giải theo cách khác, với cách hiểu là: Ba quân hùng mạnh khí thế át sao Ngưu.

Có thể nói quân đội nhà Trần mạnh cả về trí và lực, không những nó có được đầy đủ binh hùng tướng mạnh mà còn có những vị đại tướng quân trí dũng song toàn (như: Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Phạm Ngũ Lão, Trần Nhật Duật…). vì vậy thật không quá phô trương khi nói: cái khí thế ấy đúng là đủ sức làm thay đổi trời đất.

Câu 3: “Nợ” công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ có thể hiểu theo nghĩa nào dưới đây:

– Thể hiện chí làm trai theo ý thức nho giáo: lập công (để lại sự nghiệp), lập danh (để lại tiếng thơm).

– Chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với dân, với nước.

– Cả hai nghĩa trên.

Trả lời:

Nợ công danh mà tác giả nói tới trong bài thơ có thể hiểu theo hai nghĩa:

– “Nợ” công danh là chí làm trai theo ý thức Nho giáo: lập công, lập danh. Quan niệm lập công danh đã trở thành lí tưởng sống cao đẹp của trang nam nhi thời phong kiến. Lí tưởng này có tác dụng động viên con người từ bỏ lối sống tầm thường, ích kỉ để sống có ý nghĩa với trời đất muôn thuở. Công danh được xem là món nợ đời phải trả của kẻ làm trai.

– “Nợ” công danh là chưa hoàn thành nghĩa vụ với dân, với nước. Đặt tronng hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ, chí làm trai là phải chống giặc ngoại xâm, cứu nước, cứu dân. Công danh sự nghiệp tư nhân, thống nhất với công danh, sự nghiệp chung của quốc gia. Ước nguyện lập công danh của người anh hùng họ Phạm thể hiện ý thức, trách nhiệm với nhân dân, dân tộc.

=> Nợ công danh hay chí làm trai, hay ý thức trách nhiệm với dân, với nước của Phạm Ngũ Lão là một quan niệm sống cao đẹp, có ý nghĩa tích cực không chỉ đối với trang nam nhi thời phong kiến mà còn đối với cả con người ngay nay.

Câu 4: tìm hiểu ý nghĩa của nỗi “thẹn” trong câu thơ cuối.

Trả lời:

– Phạm Ngũ Lão “thẹn” vì chư­a có đ­ược tài năng m­ưu l­ược như­ Vũ Hầu Gia Cát Lư­ợng (Khổng Minh – đời Hán) để giúp dân cứu nư­ớc, thẹn vì trí và lực của mình thì có hạn mà nhiệm vụ khôi phục giang sơn, đất nư­ớc còn quá bộn bề. 

– Thẹn vì chưa có rất nhiều công lao lớn như Gia Cát Lượng.

Dù hiểu theo cách nào thì nỗi thẹn cũng làm ngời sáng tư cách của Phạm Ngũ Lão. Nỗi thẹn ấy không làm con người trở nên nhỏ bé. Nỗi thẹn ấy tôn cao tư cách con người. Nỗi thẹn ấy đốt lên trong lòng người ngọn lửa hướng tới những khát vọng cao đẹp. Qua nỗi thẹn ta thấy được nỗi lòng tận trung báo quốc của tác giả.

Câu 5: Qua những lời thơ Tỏ lòng, anh (chị) thấy hình ảnh trang nam nhi thời Trần mang vẻ đẹp thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối với tuổi xanh ngày hôm nay và ngày mai.

Trả lời:

– Vẻ đẹp của hình ảnh trang nam nhi đời Trần và ý nghĩa của bài thơ đối với thể hệ trẻ ngày hôm nay. Bài thơ tụng ca vẻ đẹp của con người thời đại nhà Trần. Hình ảnh con người được đặt ngang tầm vóc của vũ trũ, mang vẻ lẫm liệt, hào hùng. Họ là những con người sống hết kích thước cuộc sống, luôn hết mình vì dân, vì nước. Mỗi tư nhân đều ý thức tạo nên sức mạnh tập thể, hết mình cống hiến. Chính vì vậy đã tạo nên sức mạnh của thời đại, tạo nên một nhà Trần “bách chiến bách thắng” và hào khí Đông A mà sử sách mãi lưu danh.

– Thế hệ trẻ ngày hôm nay học được ở bài thơ cách sống và cách cống hiến của người đời xưa. Chúng ta học được lí tưởng sống, hoài bão của Phạm Ngũ Lão, một con người hết mình vì dân vì nước. Thế hệ trẻ ngày nay học được cách nuôi dưỡng mê say, khát vọng cho thứ cao cả, đẹp đẽ.

Bản quyền bài viết thuộc trường Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung (cmm.edu.vn)