Trong cơ cấu kinh tế nhiều thành phần của nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam (kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa) thì kinh tế nhà nước được xác định đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Vậy hiểu vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước thế nào? Hãy cùng Luật Minh Khuê tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Thành phần kinh tế là gì?

Thành phần kinh tế là khu vực kinh tế, là kiểu quan hệ kinh tế đặc trưng bởi những phương thức sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất từ đó thành phần kinh tế tồn tại ở những phương thức tổ chức kinh tế nhất định, căn cứ vào quan hệ sản xuất để xác định từng thành phần kinh tế cụ thể.

Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, người ta không sử dụng thuật ngữ thành phần kinh tế mà sử dụng thuật ngữ khu vực kinh tế, nhưng cũng căn cứ vào vốn, tài sản thuộc về người nào, nếu như đó thuộc về nhà nước thìa là khu vực kinh tế nhà nước, nếu như thuộc về tư nhân, đó là khu vực kinh tế tư nhân.

Bạn đang xem bài: Thành phần kinh tế nào sau đây giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nước ta?

Thành phần kinh tế không tồn tại riêng biệt mà có liên hệ chặt chẽ với nhau, tác động lẫn nhau tạo thành cơ cấu kinh tế thống nhất bao gồm nhiều thành phần kinh tế.

2. Những thành phần kinh tế ngày nay ở Việt Nam

Theo văn kiện Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày nay ở Việt Nam có bốn thành phần kinh tế chính như sau:

– Thứ nhất là kinh tế nhà nước, tập trung vào những ngành nghề trung tâm và những vị trí thuận lợi quan trọng về quốc phòng, an ninh.

– Thứ hai là kinh tế tập thể, hợp tác xã, dựa trên hợp tác đôi bên và vận dụng những phương thức quản lý, sản xuất tiên tiến. Nhà nước cũng hỗ trợ những hợp tác xã về vốn đầu tư, nhân lực, kỹ thuật và thị trường.

– Thứ ba là kinh tế tư nhân, nhà nước khuyến khích thành phần này phát triển ở hầu hết những ngành, ngành nghề kinh tế và góp vốn vào những tập đoàn kinh tế nhà nước.

– Thứ tư là kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, đóng vai trò quan trọng trong chuyển giao công nghệ, trình độ quản lý và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

3. Thành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nước ta

Trong số những thành phần kinh tế trên, kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân xúc tiến nền kinh tế phát triển, và những thành phần kinh tế khác được bảo vệ đồng đẳng theo pháp luật.

Nói tới vai trò chủ đạo trong nền kinh tế của một phòng ban kinh tế nào đó tức là nói tới tầm quan trọng của nó và tính chất quyết định của nó đối với một chế độ xã hội. phòng ban kinh tế chủ đạo đó phải chi phối và dẫn dắt những phòng ban kinh tế khác cùng phát triển. tương tự, việc Đảng ta xác định: “Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” là đúng đắn, cần thiết, thích hợp với quy luật phát triển.

Về mặt kinh tế, kinh tế nhà nước dựa trên chế độ công hữu (sở hữu Nhà nước) về tư liệu sản xuất, là chế độ sở hữu thích hợp với xu thế xã hội hóa của lực lượng sản xuất. Thành phần kinh tế nhà nước không chỉ bao gồm doanh nghiệp nhà nước mà còn bao hàm sức mạnh kinh tế đứng đằng sau những chính sách và hoạt động quản lý kinh tế của Nhà nước. Nó bao hàm khả năng tổ chức và hoạch định chính sách đúng đắn của Nhà nước, sự gắn phối hợp lý của hệ thống doanh nghiệp nhà nước, tài chính nhà nước, pháp luật và hiệu lực quản lý của Nhà nước. Với sức mạnh kinh tế tổng hợp đó, thành phần kinh tế nhà nước có khả năng tạo ra những điều kiện vật chất và những tiền đề kinh tế-xã hội để phát triển tất cả những thành phần kinh tế.

Kinh tế nhà nước đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế bằng cách giữ vị trí then chốt, yết hầu, và xương sống của nó, do vậy có khả năng chi phối, điều tiết, hướng dẫn, viện trợ và liên kết những thành phần kinh tế khác để bảo đảm sự phát triển ổn định của nền kinh tế. Nó còn đảm nhận những ngành nghề sản xuất, kinh doanh có tính chiến lược đối với sự phát triển kinh tế-xã hội, đòi hỏi vốn đầu tư lớn vượt quá khả năng của tư nhân. Kinh tế nhà nước tham gia vào những ngành nghề khoa học, công nghệ mũi nhọn và có hệ số rủi ro cao.

Về mặt chính trị, kinh tế nhà nước là “hòn đá thử vàng” để đánh giá sự đúng đắn hay sai lệch của chủ nghĩa xã hội trong quá trình phát triển kinh tế. Với tư cách là một nhà nước xã hội chủ nghĩa, công nông và của những người lao động, việc khẳng định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước và trở thành phần này trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân là rất cần thiết để giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. nếu như kinh tế nhà nước không được củng cố và tăng cường, thì không thể đạt được chủ nghĩa xã hội. nếu như kinh tế nhà nước không thực hiện tốt vai trò chủ đạo của mình, thì không thể đạt được định hướng xã hội chủ nghĩa và đường đi lên chủ nghĩa xã hội cũng sẽ không được đảm bảo.

Về mặt xã hội, do thực chất về mặt sở hữu và mục đích hoạt động, nên thành phần kinh tế nhà nước gánh vác chức năng và vai trò xã hội to lớn. Đối với phòng ban phi doanh nghiệp (ngân sách, dự trữ quốc gia…) thì đương nhiên, kế bên chức năng kinh tế, chính trị, còn có cả chức năng xã hội. Đó là điều không cần phải bàn. Đối với phòng ban “doanh nghiệp” trong thành phần kinh tế nhà nước, hoạt động theo nguyên tắc thị trường cũng đảm nhận những vai trò xã hội lớn. Điều này thể hiện ở chỗ, những doanh nghiệp này phải đảm nhận những ngành ở những địa bàn khó khăn có ý nghĩa chính trị-xã hội mà tư nhân không muốn đầu tư, thực hiện sự bảo đảm thăng bằng về đầu tư phát triển theo vùng, miền, đảm nhận những ngành sản xuất hàng hóa công cộng thiết yếu. Đó là những “người lính tiên phong” trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa quốc gia, trong cuộc chiến chống đói, nghèo và tụt hậu. Ngay cả những người phản biện nghiêm khắc nhất đối với những doanh nghiệp nhà nước cũng không thể phủ nhận được thực tế đó.

Chúng ta có thể khẳng định rằng, trong nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa của Việt Nam, kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo đúng đắn và cần thiết trên cả ba khía cạnh kinh tế, chính trị và xã hội. kinh tế nhà nước là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước có thể định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo môi trường và điều kiện xúc tiến những thành phần kinh tế cùng phát triển vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. Để KTNN giữ vai trò chủ đạo, trước tiên cần phải tập trung xây dựng những doanh nghiệp nhà nước vững mạnh, bởi chúng là phòng ban cấu thành của KTNN. những doanh nghiệp nhà nước cung ứng dụng cụ quan trọng để Nhà nước can thiệp vào nền kinh tế khi cần thiết, giúp điều tiết và dẫn dắt những thành phần kinh tế khác, từ đó đảm bảo KTNN hoàn thành tốt vai trò chủ đạo của mình. những doanh nghiệp nhà nước cần được phát triển và xây dựng một cách chọn lựa lọc, tập trung vào chất lượng và hiệu quả thay vì số lượng, đặc biệt là trong những ngành nghề then chốt của nền kinh tế. Ngoài ra, những phòng ban phi doanh nghiệp của KTNN cũng cần được quản lý và sử dụng tốt để trở thành dụng cụ đắc lực của Nhà nước trong việc định hướng và hỗ trợ phát triển cho những doanh nghiệp thuộc tất cả những thành phần kinh tế. những phòng ban này có thể khắc phục những vấn đề xã hội và tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế chỉ khi có lực lượng công chức và viên chức nhạy cảm, tinh thông nghiệp vụ và đạo đức.

Khẳng định vai trò chủ đạo của thành phần KTNN không tức là phân biệt, đối xử hay hạn chế những thành phần kinh tế khác. Thực tế, chúng ta nên khuyến khích sự phát triển của những thành phần kinh tế ngoài nhà nước, bao gồm cả tư nhân và đầu tư nước ngoài, để tăng cường hiệu quả của KTNN trong vai trò chủ đạo của nó.

Sự phát triển của những thành phần kinh tế ngoài nhà nước có thể đóng góp vào ngân sách của KTNN và xúc tiến sự cải cách và phát triển hiệu quả hơn của nó. Vì trong nền kinh tế quốc dân, những thành phần kinh tế đều tương tác với nhau và sự phát triển của một thành phần sẽ tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới những thành phần khác.

Tuy nhiên, những thành phần kinh tế này cần được quản lý và điều hành bởi Nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng để đảm bảo lợi ích của quốc gia và dân tộc. Điều này là để đạt được mục tiêu xây dựng xã hội chủ nghĩa phồn vinh và hạnh phúc mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn lựa.

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của Luật Minh Khuê liên quan tới vấn đề: Thành phần kinh tế nào sau đây giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế nước ta? Mọi thắc mắc chưa rõ hay có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách hàng vui lòng liên hệ với phòng ban tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu tư vấn qua email: [email protected] để được hỗ trợ và tư vấn kịp thời. Xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật Minh Khuê.

Trích nguồn: Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung
Danh mục: Tổng hợp