Đề bài: Anh/chị hãy phân tích bài Lời tiễn dặn trích Tiễn dặn người yêu, truyện thơ của dân tộc Thái

Bạn đang xem bài: tìm hiểu bài Lời tiễn dặn

Bài văn tìm hiểu truyện thơ Lời tiễn dặn

I. Dàn ý tìm hiểu bài Lời tiễn dặn

1. Mở bài

– Giới thiệu đôi nét về tác giả, bài thơ “Lời tiễn dặn”.
– Thể hiện tình cảm thực bụng, thiết tha sâu nặng của chàng trai đối với người yêu, và khát vọng yêu đương vượt qua những rào cản phong kiến khó tính, vô lý.

2. Thân bài

a. Hình dung của chàng trai về tâm trạng của cô gái khi về nhà chồng:
– Xót xa, thống khổ vì rơi vào một cuộc hôn nhân không tình yêu.
– Đau xót, day dứt mối tình đẹp của đời mình.

b. Tâm trạng và lời tiễn dặn của chàng trai:
* Tâm trạng của chàng trai khi tiễn người yêu về nhà chồng:
-Quyến luyến, lưu luyến chẳng muốn xa rời.
-Bất lực, đầy rối bời khi nhìn người yêu cứ ngày một dần xa.

* Lời tiễn dặn ở phần 1(Từ đầu “Quảy gánh…” tới “…goá bụa về già”):
-Tình yêu của chàng trai đối với cô gái là vĩnh cửu thể hiện qua việc lấy khoảng thời gian từ đầu mùa (mùa xuân) tới cuối mùa (mùa đông).
– Khẳng định mãi mãi chờ đợi cô gái cho tới ngày được ở bên nhau.
=> Tình yêu vĩnh hằng, sâu sắc vượt thời gian.

c. Lời tiễn dặn ở phần 2 (Phần còn lại):
– Sau lời dặn sẽ mãi chờ đợi, thì giờ đây là lời khẳng định quyết tâm cùng nhau nỗ lực vượt mọi rào cản để được ở cạnh nhau.
– Lời yên ủi, động viên, kèm với những hành động ân cần quan tâm, săn sóc (đầu bù anh chải, tóc rối anh búi, làm ống thuốc em uống khỏi đau..) → Xót xa, bất lực nhìn người yêu bị hành tội, đánh đập.
=> Tình yêu sâu sắc, thủy chung, kiên định, quyết tâm cùng nhau vượt mọi trở ngại để được ở bên người yêu.

3. Kết bài

-Khẳng định tình yêu thực bụng, sâu sắc dẻo dai của chàng trai đối với cô gái dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.
-Lời tiễn dặn cũng đồng thời là lời phản kháng mạnh mẽ của hai nhân vật trong tác phẩm nói riêng, và của những cặp đôi dân tộc Thái khi xưa luôn khát vọng tự do yêu đương, sống hạnh phúc với người mình yêu thương.

II. Bài văn mẫu tìm hiểu bài Lời tiễn dặn

“Tôi với em cuộc tình hai lối rẽ
Như sao trời chỉ soi sáng đêm đen”.

Tình yêu là những gì thiêng liêng nhất, đẹp nhất của cuộc sống này mà loài người may mắn được tạo hóa tặng thưởng. Bởi nó là thứ vô giá, nên không phải người nào cũng dễ dàng có được. Trong xã hội phong kiến, bao người thèm khát có được tình yêu, chỉ mong mỏi một điều giản đơn rằng được ở cạnh người mình yêu, để rồi đối mặt với hiện thực là không thể. Những con người ấy chỉ biết lặng thầm quan sát, dõi theo bước chân của người yêu và luôn nỗ lực vượt qua mọi trắc trở để giành lại hạnh phúc của mình. Đó cũng chính là chủ đề và nội dung chính của truyện thơ “Lời tiễn dặn” của dân tộc Thái, truyện đã bộc lộ rõ nét tâm trạng thống khổ, bất lực, ngậm ngùi của một chàng trai khi tiễn bước người yêu về nhà chồng, và thèm khát cùng nhau vượt bao sóng gió để được sum họp bên nhau.

“Tiễn dặn người yêu” (nguyên văn tiếng Thái: Xống chụ xon xao) là một trích đoạn trong truyện thơ đặc sắc, tiêu biểu nhất của dân tộc Thái giữa một kho tàng văn học những dân tộc thiểu số. Truyện thơ là những truyện dài kể bằng thơ, có sự phối hợp ăn ý, hài hòa giữa hai yếu tố tự sự và trữ tình. Một trong hai chủ đề nổi trội của thể loại này là khát vọng tự do yêu đương và hạnh phúc lứa đôi. Và cốt truyện mang chủ đề thường trải qua ba cột mốc như sau: Đôi nam nữ yêu nhau tha thiết- Tình yêu bị nghiêm cấm rồi tan vỡ, thống khổ – Tìm mọi cách vượt lên tình cảnh ngang trái để được ở cạnh nhau (bằng cách chết cùng nhau hoặc cùng nhau vượt khó khăn để được bên nhau).Và bài thơ “Lời tiễn dặn” có kết thúc theo cách thứ hai.

Một trong những điều thống khổ nhất trong thế cục là không thể cùng sống hạnh phúc với người mình yêu. Đó cũng chính là tâm trạng, nỗi khổ tâm của cô gái trong truyện, được chàng trai cảm nhận với cả tấm lòng. Cô gái lưu luyến, lưu luyến, không muốn xa rời người yêu qua những hành động cụ thể:

“Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông,
Chân bước xa lòng càng đau nhớ.
Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ,
Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi,
Tới rừng lá ngón ngóng trông”.

Những hành động “ngoảnh lại, ngoái trông” ko phải bộc lộ rõ chúng ta đang chờ đợi một người nào đó sao? Đúng vậy nàng đang chờ đợi được họp mặt chàng trước khi trở thành vợ của một người khác. Kèm theo đó, là một loạt hành động tiếp theo (ngắt lá ớt, ngắt lá cà) mục đích duy nhất chỉ là muốn chờ đợi người yêu. Qua mỗi cánh rừng đều ngừng lại để ngắt lá, người con gái muốn níu kéo thời gian dài ra, khát khao muốn được gặp lại sức yêu thêm chút nữa. Tất cả những điều đó qua ánh mắt, qua hành động thể hiện rõ tâm trạng thống khổ, nỗi lòng xót xa, quyến luyến không muốn rời xa, kết thúc mối tình tuyệt đẹp của mình.

Thông thường, những người khi yêu nhau thì sẽ có một mối tương thông là thần giao cách cảm. có nhẽ, chàng trai cảm nhận được người yêu đang cần mình, như hai người đã hứa nhau từ trước, chàng trai đã tới những nơi người yêu mình từng đi qua:

“Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi;
Được nhủ đôi câu, anh mới đành lòng quay lại,
Được dặn đôi lời, anh yêu em mới chịu quay đi”.

Lời tiễn dặn nghe sao mà da diết, day dứt quá. Anh cũng như chị, cũng muốn níu dài thêm những giây phút bên nhau nên mới cố tình dặn dò thêm đôi ba câu để được sắp chị đôi chút. tiếng nói xưng hô của người Thái nghe sao mà ngọt ngào quá. Anh xưng “anh yêu em ý nói anh yêu của em” và anh cũng gọi chị là “người đẹp anh yêu” ngay từ câu thứ hai của bài thơ, thể hiện tình yêu anh dành cho chị vẫn còn nguyên vẹn, vẫn mặn nồng, sâu sắc dù cho giờ đây chị đã đựng bước theo chồng.

Dĩ nhiên khi yêu người nào đó ngoài việc muốn được ở bên nhau còn luôn mong muốn lúc nào cũng cảm nhận được có người yêu ở bên để đỡ phải nhung nhớ. Và người Thái cũng thế nên mới có một phong tục như sau:

“Xin hãy cho anh kề vóc mảnh,
Quấn quanh vai ủ lấy hương người,
Cho ngày mai lửa xác đượm tương đối
Một lát bên em thay lời tiễn dặn!”

Theo phong tục hỏa táng của người dân tộc Thái xưa, khi con người chết đi vong linh muốn siêu thoát cần có hương của người mà mình yêu thương nhất. vì vậy, chàng trai nghĩ rằng không lấy được người mình yêu coi như rằng cả đời này sẽ không có người nào yêu, vì vậy trong giây phút này, khi chàng còn sắp nàng thì muốn được quấn lấy, sắp sát nàng để mong còn lưu luyến hương thơm của người yêu để sau khi chết sẽ không trở thành kẻ đơn chiếc, lạc lõng.

người nào mà không mong sau khi lấy được người mình yêu thì có thể cùng nhau xây dựng một tổ ấm viên mãn, hạnh phúc bên bạn trăm năm. Thế nhưng, có mấy người đàn ông nào được như anh, vì yêu chị mà tấm lòng vị tha, bao dung của anh đã vượt cả giới hạn thông thường:

“Con nhỏ hãy đưa anh ẵm,
Bé xinh hãy đưa anh bồng,
Cho anh bế con dòng, đừng ngượng,
Nựng con rồng, con phượng, đừng buồn”.

Mất người yêu đành rằng đằng này nhìn người yêu có con với một người khác, mà tình yêu của chàng trai đối với cô gái không hề thuyên giảm, thể hiện qua hành động anh bế bồng đứa con không phải của mình vô cùng nâng niu, âu yếm và đầy tình thương. Có thể thấy, tất cả những gì liên quan tới chị, thì anh vô cùng trân trọng mà nhiệt tình yêu thương. Sự vị tha, bao dung ấy là bằng cớ cho tình yêu vững bền, kiên định mặc cho giờ đây cô đã tay bồng, tay mang.

Kết thúc phần một, là lời thề nguyền vô cùng chắc chắn với người con gái anh yêu:

“Đôi ta yêu nhau, đợi tới tháng Năm lau nở,
Đợi mùa nước đỏ cá về,
Đợi chim tăng ló hót gọi hè.
Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông,
Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già”.

Lời thề nguyền vô cùng chắc chắn thể hiện qua thời gian cụ thể, những hình ảnh vô cùng trữ tình ngọt ngào minh chứng cho tình yêu sắt đá của anh dành cho chị. Qua cách lấy mốc thời gian từ đầu tới cuối năm (mùa xuân tới mùa đông) đó chính là một quãng đời người, cụ thể là thế cục của anh ngoài chị ra sẽ không yêu bất cứ người nào khác. Tiếp tới là cột mốc từ “thời trẻ tới khi “góa bụa về già”. Đối với chàng trai việc tới với nhau không bao giờ là muộn, vì vậy nếu như tuổi thanh xuân không được ở bên nhau thì khi “đầu bạc rang long” ta sẽ sum họp. không những thế, tác giả đã sử dụng nghệ thuật điệp cấu trúc “Không lấy được nhau…ta sẽ lấy nhau” khẳng định sự quyết tâm tới cùng, sẽ tìm mọi cách để được ở bên người anh yêu.

Khi yêu người ta luôn mong muốn có thể khiến cho người yêu luôn hạnh phúc. Thế nhưng chàng trai này đã không thể làm được điều đó. Đó chính là nỗi thống khổ, luôn dằn xé trong tâm tư của chàng trai khi chứng kiến cô gái bị đánh đập, hành tội ngay trước mắt, giờ đây anh chỉ còn có thể làm một việc duy nhất là săn sóc, yên ủi bên cô trong giai đoạn đắng cay này:

Dậy đi em, dậy đi em ơi!
Dậy rũ áo kẻo bọ,
Dậy phủi áo kẻo lấm!
Đầu bù anh chải cho,
Tóc rối đưa anh búi hộ!
Anh chặt tre về đốt gióng đầu,
Chặt tre dày, anh hun gióng giữa,
Lam ống thuốc này em uống khỏi đau”.

Vì muốn một lòng chung thủy son sắt với người yêu, nên có nhẽ cô gái đã phản kháng, làm trái với đạo lý của một người con dâu, chỉ để mong bị đuổi, trả về nhà, sum họp với người yêu. Đương nhiên, cô phải trả giá cho những điều đó. Cô bị đánh đập, hành tội, và bị đối xử như người ở trong nhà. Tất cả những việc cô làm, chàng trai đều hiểu hết, giờ đây trong chàng là một nỗi xót xa, bất lực cùng cực, chỉ còn có thể đứng đằng sau mà vỗ về, yên ủi, tận tình săn sóc sau những trận đòn roi của gia đình chồng.

Không phải chỉ có một mình cô gái đang chống chọi, đấu tranh để được quay về bên chàng trai, anh muốn nói với cô rằng dù cho có chuyện gì xảy ra thì cô sẽ không một mình, luôn có anh ở bên cô cùng cô vượt qua mọi sóng gió:

“Tơ rối đôi ta cùng gỡ,
Tơ vò ta vuốt lại quay guồng;
Quay lại guồng gỗ tốt cán thuôn,
Về với người ta thương thưở cũ”.

Những hình ảnh “tơ rối ta cùng gỡ, tơ vò vuốt lại” là minh chứng cho câu hứa chàng sẽ cùng người yêu đối mặt mọi sóng gió, luôn là chỗ dựa vững chắc cho cô mỗi khi gặp trắc trở.

Sức chịu đựng của con người là có giới hạn, tức nước thì vỡ bờ. Thực tế quá đắng cay, chàng trai quyết tâm muốn phá vỡ mọi quy tắc, giành lại sức yêu được thể hiện qua những hình ảnh về cái chết:

“Chết ba năm hình còn treo đó;
Chết thành sông, vục nước uống mát lòng,
Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm,
Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,
Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát”.

Chết là khi con người ta đã tới bước đường cùng, không thể làm gì được nữa, quá giận dữ với hiện thực cuộc sống. Nhưng cặp đôi này lại không lựa chọn lựa phương án đó mà trái ngược là thái độ quyết tâm sống hạnh phúc, sống mạnh mẽ, cùng nhau phá vỡ rào cản xã hội phong kiến khó tính để đi tới trục đường tình yêu của hai người. Sử dụng hình ảnh cái chết, chỉ để càng khẳng định sức sống mãnh liệt, muốn sum họp bên nhau của hai người.

“Có công mài sắt, có ngày nên kim”. Kiên trì mài giũa tình yêu cùng với niềm tin tưởng tuyệt đối sẽ đem tới niềm tin về cái kết có hậu như một câu chuyện cổ tích ngọt ngào:

Đôi ta yêu nhau, tình Lú – Ủa mặn nồng,
Lời đã trao thương không lạc mất;
Như bán trâu ngoài chợ,
Như thu lúa muôn bông.
Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng,
Bền chắc như vàng, như đá.
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng,
Yêu nhau, yêu trọn kiếp tới già,
Ta yêu nhau tàn đời gió, không rung không chuyển,
Người xiểm xui, không ngoảnh không nghe”.

Bằng giải pháp tu từ so sánh, tác giả đã khiến cho ta thêm biết được những phong tục, tập quán vô cùng đặc sắc của người Thái, và những câu chuyện tình yêu ngọt ngào của những cặp đôi dân tộc Thái. Sau bao sóng gió, nỗ lực giành lấy hạnh phúc, cuối cùng hai người đã sum họp, được sống bên nhau trọn vẹn. Sức mạnh tình yêu chân chính sẽ khiến cho họ có một kết thúc vô cùng có hậu.

Cái kết của họ chính là niềm tin vào một tình yêu chân chính. Nó có thể khiến những điều tưởng chừng không thể thành có thể. Họ sẽ cùng nhau vượt qua mọi gian truân, biến cố của thế cục này để nhận lại những gì xứng đáng nhất. Chàng trai thực hiện được đúng lời hứa của mình bằng tất cả lòng yêu thương, sự tin tưởng, ý chí kiên định với tình yêu sắt đá của hai người. Câu chuyện của hai người là một bằng cớ sống của niềm tin vào tình yêu chân chính trong xã hội xưa khắc nghiệt. Thông từ đó, đoạn trích còn phản ánh một hiện thực khắc nghiệt chính là những phong tục, tập quán cổ hủ, lạc hậu khi xưa khiến cho tình yêu chân chính bị nghiêm cấm, làm cho nhiều mối tình bị tan vỡ vì những thành kiến khó tính và vô lý của xã hội phong kiến miền núi. Đồng thời tác giả thổ lộ tiếng nói, khát vọng được tự do yêu đương, tự quyết định bạn trăm năm, cuộc sống hôn nhân của những cặp đôi người Thái.

——————–HẾT———————–

Lời tiễn dặn là truyện thơ nổi tiếng của đồng bào dân tộc Thái, tìm hiểu về tác phẩm, kế bên bài tìm hiểu bài Lời tiễn dặn, những em có thể tham khảo: Soạn bài Lời tiễn dặn,Khái quát đặc sắc về nội dung và nghệ thuật bài Lời tiễn dặn, Sơ đồ tư duy bài Lời tiễn dặn, tìm hiểu đoạn trích Đánh nhau với Mtao Mxây.

Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn

https://cmm.edu.vn/phan-tich-bai-loi-tien-dan/