tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu là một trong những dạng đề cơ bản nhất khi tìm hiểu văn mẫu về tác phẩm này. Dưới đây Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung sẽ hướng dẫn chi tiết cách làm để những em tham khảo, cùng với đó là tuyển tập những bài văn hay, ngắn gọn giúp những em có thêm ý tưởng làm bài.

   Cùng tham khảo nhé!

Bạn đang xem bài: tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu

I. Hướng dẫn làm bài tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú (Tố Hữu)

1. tìm hiểu yêu cầu đề bài

– Yêu cầu đề bài: tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú

– Phạm vi tư liệu dẫn chứng: những chi tiết, hình ảnh, sự việc trong bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu.

– Phương pháp lập luận chính: tìm hiểu.

2. những luận điểm chính của bài tìm hiểu Khi con tu hú

– Luận điểm 1: 6 câu thơ đầu là bức tranh mùa hè yên bình, tươi đẹp

– Luận điểm 2: 4 câu thơ cuối là tâm trạng, xúc cảm của người tù

– Luận điểm 3: Thành công về nghệ thuật

II. Lập dàn ý tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú

1. Mở bài tìm hiểu Khi con tu hú

– Giới thiệu về tác giả Tố Hữu và bài thơ Khi con tu hú

– Bài thơ là khúc ca về tình yêu cuộc sống và thèm khát được tự do mãnh liệt của người tù cách mệnh trẻ tuổi.

2. Thân bài tìm hiểu Khi con tu hú

a) tìm hiểu 6 câu thơ đầu Khi con tu hú

– Bức tranh ngày hè với những thanh âm thật rộn ràng:

+ Tiếng chim tu hú: gọi nhau “gọi bầy”

+ Tiếng ve râm ran trong vườn cây

+ Tiếng sáo diều vi vu trên không

=> Những âm thanh thật sống động, tươi vui báo hiệu ngày hè đang tới (một bản nhạc rộn ràng âm sắc).

– Màu sắc trong quang cảnh cũng thật tươi tỉnh và rực rỡ:

+ Lúa chiêm đang vào vụ chín vàng rực

+ Những hạt bắp vàng ươm

+ Cả sân nhà đều bao trùm bởi màu nắng hồng “đào”

+ Bầu trời trong xanh

=> Chúng đều là những gam màu thật tươi tỉnh, đẹp đẽ.

– Hình ảnh cũng mang đậm sắc thái của ngày hè sôi động:

+ Cánh đồng lúa chiêm vàng chín

+ Vườn trái cây đang “ngọt dần”:

=> Đó là sự vận động của thời gian, đầy tươi vui, ngọt ngào và sức sống.

– Không gian trong bức tranh:

+ Được mở rộng, cao, thoáng đạt với điểm nhấn là hình ảnh của “đôi con diều sáo tùng phèo từng không”

=> Cảnh ngày hè được dựng lên thật sống động với đầy âm thanh, sắc màu, không gian, hình ảnh rực rỡ. Tất cả chúng đều trung thực, hết sức đẹp đẽ, tươi mới.

=> Thể hiện tình yêu cuộc sống tha thiết của thi sĩ và cái nhìn tinh tế khi nhìn thấy sự chuyển mình của thời gian.

b. tìm hiểu bốn câu thơ cuối Khi con tu hú:

* Tâm trạng, xúc cảm của người tù cách mệnh

– quang cảnh thiên nhiên tươi đẹp nhưng chỉ là trong trí tưởng tượng của thi sĩ khi đang trong nhà tù Thừa Phủ

– xúc cảm ngột ngạt, thèm khát được tự do, tới với thiên nhiên, bầu trời:

+ Thể hiện qua cách thi sĩ sử dụng 1 loạt những động từ mạnh:”đập tan”, “chết uất”  và những từ ngữ cảm thán “ôi, thôi, làm sao”

+ Nhịp thơ ngắt quãng nhanh 6/2, 3/3

=> Truyền tới cho người đọc cảm giác ngột ngạt tới cao độ của thi sĩ và khát khao cháy bỏng được trở về với tự do, với đồng đội.

– Bài thơ mở đầu bằng tiếng tu hú, kết thúc cũng bằng tiếng tu hú:

+ Đầu bài thơ: Tiếng chim là tiếng gọi của tự do, của bầu trời mênh mông, đầy sức sống

+ Kết bài thơ: Tiếng chim lại khiến người tù cảm thấy thống khổ, bực bội hơn bao giờ hết vì bị giam cầm trong bốn bức tường nhà giam.

=> Cả hai tiếng chim đều gợi lên sự tự do, biểu tượng cho sự sống, khiến người tù phải bồn chốn, mong mỏi được thoát ra ngoài chốn ngục tù để hòa mình vào tự do.

=> Tiếng chim còn là lời thúc giục tíu tít về sự tự do.

3. Kết bài tìm hiểu Khi con tu hú

– Khẳng định lại trị giá nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

+ Nội dung: Bài thơ thể hiện niềm tin yêu cuộc sống thiết tha và sự thèm khát tự do mãnh liệt của người đội viên trong cảnh tù đày.

+ Nghệ thuật: Thể thơ lục bát sử dụng uyển chuyển, giọng điệu linh hoạt, từ ngữ tự nhiên và sắp gũi với đời thường

– Cảm nhận về bài thơ: Bức tranh mùa hè được thi sĩ dựng lên thật đẹp đẽ, tươi vui, sống động bằng tình yêu cuộc sống tha thiết. Bài thơ là tình yêu cuộc sống, khát vọng tự do tới cháy bỏng của người tù cách mệnh trong cảnh tù đày.

II. Mẫu bài tìm hiểu Khi con tu hú chi tiết theo bố cục 3 phần

1. Mở bài:

Mỗi tác phẩm văn học đều được những tác giả coi như đứa con yêu quý của mình để bộc lộ những dòng tâm sự thầm kín. Với Tố Hữu cũng vậy, thông qua đứa con ý thức “Khi con tu hú“, thi sĩ đã vẽ lên bức tranh thiên nhiên mùa hè rộn rực với khát vọng tự do, tình yêu quê hương, quốc gia tới mãnh liệt:

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao, chết mất thôi

Khi con tu hú ngoài trời cứ kêu!”

2. Thân bài:

– Luận điểm 1: Bức tranh ngày hè sôi động, vui tươi

Bài thơ “Khi con tu hú” được thi sĩ sáng tác trên trục đường hoạt động cách mệnh và bị bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ – Huế. Tiếng chim tu hú đã phá tan song sắt, len lỏi vào trong tâm hồn làm thức tỉnh con người:

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”

Tu hú tới mang theo mùa hè với biết bao hương sắc, Tố Hữu cảm nhận được lúa chiêm đang chín khiến cho hình ảnh những cánh đồng lúa chín vàng như hiện lên trước mắt chúng ta. Tiếng chim tu hú đã làm bừng tỉnh một góc tăm tối trong tâm hồn thi nhân với thèm khát được hòa hợp cùng thiên nhiên tới mãnh liệt. Không chỉ thế, thi sĩ còn ngửi thấy những hương thơm thoang thoảng của hoa quả chín dần tác động vào khứu giác. có nhẽ, thi sĩ cảm nhận được thời gian trôi đi thật nhanh và muốn níu giữ những hương thơm của đất trời nên đã viết rằng “đang chín” và “ngọt dần” chứ không phải đã chín và đã ngọt.

Trong bức tranh thiên nhiên ấy không chỉ có âm thanh của tiếng chim tu hú, màu vàng của lúa chín, hương vị của trái cây ngọt dần mà còn có cả âm thanh của tiếng ve, tiếng sáo diều đang tự do bay lượn trên bầu trời xanh thẳm và màu vàng của những sân ngô pha thêm chút màu hồng của nắng đào:

“Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…”

Tiếng ve ngân vang trong vòm lá đưa ta trở lại những hồi ức của một thời cắp sách tới trường. Qua trí tưởng tượng củaTố Hữu, người đọc như được tận mắt chứng kiến một bức tranh thiên nhiên vùng quê đầm ấm và tươi vui. Điểm nhìn của thi sĩ được mở rộng ra những sân “bắp rây vàng hạt” hoà quyện cùng những tia nắng chói chang của mùa hạ. có nhẽ màu hồng của những tia nắng chính là cái nhìn tích cực của thi sĩ về toàn cầu bên ngoài với một thèm khát được tự do trong một ngày sắp nhất. Ở dưới mặt đất có những sân ngô vàng hạt thì trên bầu trời xanh thẳm kia có những con diều sáo đang tự do bay lượn.

Bằng ngòi bút tinh tế, thi sĩ đã tạo nên một tuyệt tác của mùa hè đầy sinh động và vui tươi. Tố Hữu đã sử dụng thể thơ lục bát, một thể thơ thân thuộc trong dân gian để phác hoạ thành công bức tranh thiên nhiên ấy. Đặc biệt, phép liệt kê được sử dụng một cách nhuần nhuyễn tạo cho người đọc những ấn tượng khó quên về một mùa hè tràn đầy hương sắc. Chắc hẳn thi sĩ phải rất yêu thiên nhiên, có một tình cảm đặc biệt với mảnh đất mình sinh ra nên mới có thể tạo ra bức tranh mùa hè đẹp tới vậy.

– Luận điểm 2: Tâm trạng, xúc cảm của người tù cách mệnh

Bức tranh thiên nhiên về mùa hạ dưới đôi mắt của Tố Hữu không chỉ đẹp mà còn chứa đựng biết bao tâm sự:

“Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao chết mất thôi

Khi con tu hú ngoài trời cứ kêu!”

Mạch thư từ nhung nhớ những âm vang của mùa hạ nay chuyển sang những uất ức vì bị giam cầm. Mùa hè tới đem theo bao mong ước, hoài niệm như muốn thôi thúc người thanh niên ấy phá tan song sắt, “đập tan phòng” để đổi lấy tự do. thi sĩ nghe ngoài trời “hè dậy bên lòng” mà không khỏi bứt rứt chân tay. Dòng máu của lòng uất hận đang trào dâng trong thân thể khiến ông muốn thoát khỏi không gian tù túng chật hẹp ấy để được lao ra ngoài hòa mình vào thiên nhiên rộng lớn.

Ngoại cảnh đã tác động khiến thi sĩ cảm thấy bức bối, ngột ngạt, muốn lao ra toàn cầu bên ngoài nhưng lại bị những song sắt của nhà tù thực dân kìm hãm đành thốt lên thành lời than:

“Ngột làm sao chết mất thôi”

thèm khát tự do của Tố Hữu ngày càng trở nên mãnh liệt bởi ông muốn cống hiến cho cách mệnh, muốn tiếp tục trục đường cách mệnh của mình. thi sĩ đã sử dụng những động từ mạnh “đạp”, “ngột”, “chết” và dấu chấm than cuối câu thơ để bộc lộ những dòng xúc cảm phẫn uất đang trực trào. Biết làm sao khi ta đang bị giam cầm mà con chim tu hú ở ngoài trời vẫn cứ kêu. Phải chăng thi sĩ cảm nhận được đó là tiếng gọi của cách mệnh đang thúc giục thi sĩ lên đường kháng chiến cứu nước. Tiếng chim tu hú gọi bầy trước không gian to lớn mênh mông đã tạo nên sự đối lập trong tâm hồn thi sĩ khi thi sĩ đang bị giam cầm không thể ra ngoài để hoạt động cách mệnh. nếu như tiếng chim tu hú ở phần đầu báo hiệu mùa hè tới với biết bao tươi vui thì tiếng chim tu hú ở cuối bài lại khiến thi sĩ cảm thấy khó chịu và ngột ngạt. thi sĩ muốn thoát li khỏi chốn ngục tù nhưng hiện thực nghiệt ngã khiến cho tâm trạng thi sĩ càng trở nên bực dọc, khó chịu hơn. Thế nhưng dù có phải chịu cảnh tù đày thi sĩ vẫn không sờn lòng sờn lòng, trong bài thơ “Trăng tối” thi sĩ đã viết:

“Đời cách mệnh từ khi tôi đã hiểu

Dấn thân vô là phải chịu tù đày”

Bởi vậy, dù trục đường cách mệnh có khó khăn tới đâu thì thi sĩ cũng sẽ đương đầu và hoàn thành tốt những nhiệm vụ.

3. Kết bài:

Bài thơ “Khi con tu hú” đã khép lại nhưng tiếng chim tu hú vẫn vang vọng mãi trong tâm hồn thi sĩ. Qua bức tranh thiên nhiên tràn đầy hương sắc được cảm nhận bằng nhiều giác quan đã giúp Tố Hữu giãi bày được những uất ức trong lòng mình. Với cách sử dụng ngôn từ giản dị nhưng có tính tạo hình cao đã khẳng định tài năng nghệ thuật của thi sĩ. Người nghệ sĩ không chỉ cầm bút để đánh giặc mà còn có thể cầm súng ra chiến trường. tìm hiểu hình ảnh người tù cách mệnh trong bài thơ Khi con tu hú, ta thấy họ có một niềm thèm khát tự do tới cháy bỏng, khát khao được đứng trong hàng ngũ của Đảng để mang sức mình phục vụ cách mệnh.

III. Những bài văn mẫu hay tìm hiểu bài Khi con tu hú (Tố Hữu)

    Dưới đây là 5 bài văn phân tích Khi con tu hú đặc sắc nhất do Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung sưu tầm và tuyển lựa chọn giúp em tham khảo mở rộng vốn từ ngữ trong quá trình làm bài để đạt được điểm cao.

1. tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú mẫu số 1:

Tố Hữu là lá cờ đầu của thi ca cách mệnh Việt Nam. trục đường thơ của ông luôn bắt nhịp đồng hành cùng với trục đường cách mệnh. Với phong cách trữ tình – chính trị, phối hợp với giọng điệu ngọt ngào, thiết tha, đằm thắm tính dân tộc, Tố Hữu đã để lại cho đời rất nhiều tiếng tiếng thơ hay. Bài thơ “Khi con tu hú” được sáng tác vào tháng 7 năm 1939 tại nhà lao Thừa Phủ (Huế), in trong tập thơ “Từ ấy“, là một trong những bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ Tố Hữu. Qua bài thơ, người đọc thấy được tình yêu cuộc sống thiết tha và niềm thèm khát tự do cháy bỏng của người đội viên cộng sản khi phải chịu cảnh tù đày khắc nghiệt.

Trước hết sáu câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên mùa hạ yên bình, rực rỡ nơi đồng quê:

Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo tầng không…

tiếng nói thơ giàu hình ảnh, hết sức tự nhiên, sống động, linh hoạt, thi sĩ đã dựng lên trước mắt người đọc quang cảnh thiên nhiên mùa hạ đẹp như một bức tranh lụa. Âm thanh của tiếng chim tu hú gọi bầy cứ réo rắc, ngân nga vang vọng như đánh thức cả thiên nhiên, dìu hồn người lạc vào toàn cầu của hoài niệm xa xăm về một mùa hạ sáng tươi, rộn ràng, ngập tràn sức sống. Cảnh vật hiện lên thật lung linh với sự hòa trộn một cách hài hòa của âm thanh, màu sắc, hương vị. Đó là âm thanh rộn ràng của tiếng chim tu hú, của tiếng ve gọi hè, của tiếng sáo diều vi vu trên tầng không; đó là màu sắc rực rỡ của màu lúa chín, của bắp rây vàng hạt; của ánh nắng đào dịu nhẹ; đó là hương vị ngọt ngào của trái cây; là bầu trời rộng lớn, tự do của trời cao, diều sáo… Tất cả như đang tấu lên khúc nhạc mùa hè với rộn ràng âm thanh, rực rỡ sắc màu, chan hòa ánh sáng, ngọt ngào hương vị. Chắc chắn Tố Hữu phải là thi sĩ có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và có trí tưởng tượng phong phú thì mới có thể dựng lên một bức tranh thiên nhiên mùa hạ đẹp, sinh động và giàu xúc cảm khi đang ở trong cảnh tù đày tương tự. Và từ đó chúng ta cũng thấy được tâm hồn trẻ trung, yêu đời và niềm khát khao tự do mạnh mẽ của thi nhân.

Bốn câu thơ cuối là xúc cảm và niềm khát khao tự do cháy bỏng của người đội viên:

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!

Cách ngắt nhịp linh hoạt: 2/2/2; 6/2; 3/3; 4/4 phối hợp với những động từ tình thái mạnh như: “đạp tan phòng”, “chết uất thôi”; cùng với những từ cảm thán như “ôi, làm sao, thôi” đã có tác dụng diễn tả tâm trạng uất ức tới tột cùng muốn phá tan cả ngục tù tăm tối. Điều đó cho thấy niềm khát khao tự do luôn túc trực, mạnh mẽ cháy bỏng trong lòng người đội viên trẻ. Âm thanh tu hú cứ kêu hoài không nghỉ như thúc giục, thôi thúc người tù hành động, vẫy gọi người tù trở về cuộc sống tự do, yên ả, yên bình. Cho nên, nếu như tiếng chim tu hú mở đầu bài thơ là tiếng gọi vào hè náo nức, rộn ràng thì tiếng chim tu hú ở câu thơ kết lại là tiếng gọi của khát vọng tự do da diết, cháy bỏng.

tìm hiểu đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú, bài thơ được viết theo thể lục bát đằm thắm tính dân tộc, phối hợp với một giọng điệu thơ linh hoạt, tiếng nói thơ tự nhiên, sắp gũi… tất cả đã góp phần tạo nên xúc cảm nhất quán của bài thơ: tình yêu thiên nhiên, tâm trạng ngột ngạt khi phải sống trong cảnh tù đày và khát vọng trở về với cuộc sống tự do.

2. tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú mẫu số 2:

Bài thơ Khi con tu hú được sáng tác vào tháng 7 năm 1939, khi thi sĩ trong bước đường hoạt động cách mệnh đang bị địch bắt giam tại nhà lao Thừa Phủ – Huế. Bài thơ phản ánh tâm trạng ngột ngạt của một người cộng sản trẻ tuổi sôi nổi yêu đời bị giam cầm giữa bốn bức tường vôi lạnh. Tâm trạng ấy càng trở nên giận dữ khi thi sĩ hướng tâm hồn mình tới với bầu trời tự do ở bên ngoài. Đặc biệt giữa không gian tự do ấy bỗng vang ngân tiếng chim tu hú gọi bầy. Với âm thanh da diết đó, nỗi ngột ngạt, u uất còn dồn nén và biến thành niềm khát vọng tự do cháy bỏng không thể kìm hãm nổi:

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Mở đầu bài thơ, với tựa đề “Khi con tu hú”, tác giả muốn khẳng định đây là một thứ âm thanh mở ra mạch xúc cảm của toàn bài thơ. Tác động của âm thanh này đặt vào tâm trạng của thi sĩ càng trở nên tha thiết và thôi thúc hướng tới tự do.

Ta biết rằng, người thanh niên cộng sản Tố Hữu dù bị tù đày, tra tấn nhưng không sờn lòng sờn lòng. thi sĩ đã xác định:

Đời cách mệnh từ khi tôi đã hiểu

Dấn thân vô là phải chịu tù đày

(Trăng trối)

Trở lại câu thơ mở đầu của bài thơ: “Khi con tu hú gọi bầy”. Đó là cái thời khắc thiết tha và thiếu thốn khi nghe con tu hú gọi bầy, tiếng gọi trở về với bạn bè, đồng đội. Tiếng chim gọi bầy càng tăng thêm nỗi đơn chiếc của thi sĩ giữa bốn bức tường lạnh lẽo. Tố Hữu bị bắt giam giữa lúc nhiệt tình cách mệnh của tuổi thanh xuân đang sục sôi, muốn đem tất cả nhiệt huyết để cống hiến cho cách mệnh.

Tiếng chim tu hú gọi bầy đã thức dậy một nỗi nhớ sâu xa trong Tố Hữu. Trong toàn cầu tăm tối của ngục tù, thi sĩ đã huy động nhiều giác quan để hình dung, tưởng tượng đồng quê thân thuộc ngoài kia:

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào.

Một bức tranh đựơc “vẽ” trong tâm tưởng bằng nỗi nhớ da diết. Nhịp sống của đồng quê thật rộn ràng và tràn đầy sức sống. “Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”, sự vật đang vận động tiến dần tới sự hoàn thiện, hoàn mĩ (đang chín, ngọt dần). Một mùa hè đã báo hiệu, một mùa hè với những cảnh vật, âm thanh, màu sắc, ánh nắng thân thuộc. Phải là một người tha thiết yêu cuộc sống, gắn bó máu thịt với quê hương mới có nỗi nhức nhối không nguôi tới như thế!

Trí tưởng tượng của thi sĩ được chắp cánh tới với bầu trời khoáng đạt:

Trời xanh càng rộng càng cao

 Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…

Cũng là bầu trời xanh thân thiết của tuổi thơ với “đôi con diều sáo tùng phèo từng không”. Giữa khoảng trời mênh mông, cao, rộng vài con sáo nhào lộn như nét chấm nhỏ nhoi giữa cái mênh mông của đất trời. Hình ảnh con diều sáo tùng phèo giữa từng không cũng là niềm khát vọng được tự do của người đội viên cách mệnh bị giam cầm.

Niềm khát khao đó bị dồn nén lúc này đây đã bùng lên mãnh liệt:

Ta nghe hè dậy bên lòng

 Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao, chết uất thôi

 Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!

Nhịp sống trào dâng, mời gọi, thôi thúc tràn ngập vào tận ngõ ngóc tăm tối của chốn ngục tù, len lỏi vào tâm hồn người cộng sản trẻ tuổi biến thành nỗi khát khao hành động: “muốn đạp lan phòng”.

Bài thơ có 10 câu, câu mở đầu và câu kết thúc là tiếng kêu của con tu hú. Âm hưởng tiếng kêu xuyên suốt toàn bài, tiếng kêu triền miên, khắc khoải và da diết. Tiếng kêu vang vào toàn cầu chật chội, tăm tối của nhà lao và tâm trạng thi sĩ trở nên bực bội, ngột ngạt, tới nỗi phải kêu lên:

Ngột làm sao, chết uất thôi

Bài thơ khép lại nhưng là nghe tiếng tu hú “cứ kêu”, kêu hoài, kêu mãi…

Bài thơ Khi con tu hú thể hiện niềm khát khao tự do cháy bỏng của người đội viên cách mệnh đồng thời cho ta hiểu thêm nét đẹp trong tâm hồn người cộng sản trẻ tuổi. Người đội viên gang thép đó có một toàn cầu nội tâm rất mực phong phú, rung động mãnh liệt với nhịp đập của cuộc sống, gắn bó thiết tha với quê hương ruộng đồng, và một niềm khát khao tự do cháy bỏng.

3. tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú mẫu số 3:

Tố Hữu là một tác giả có vị trí đặc biệt quan trọng là một thi sĩ tiêu biểu của dòng thơ cách mệnh Việt Nam. Ông đã để lại một khối lượng tác phẩm khổng lồ và có tầm tác động lớn. Tác phẩm “Khi con tu hú” là một trong những sáng tác được đánh giá cao. Tác phẩm được ông sáng tác khi đang bị địch giam trong nhà lao Thừa Phủ. Tác phẩm diễn tả nỗi khổ của người cách mệnh, càng thèm khát được phục vụ cách mệnh được chống chọi người đội viên càng cảm thấy bức bối uất ức khi bị giam hãm giữa bốn bức tường ngột ngạt chứng kiến thời gian cứ đằng đẵng trôi qua khi ở bên ngoài ý thức kháng chiến đang sục sôi.

Nhan đề “Khi con tu hú” của bài thơ không chỉ nói tới thời gian mà còn hàm ý là một thời khắc bừng lên của thiên nhiên tạo vật không những thế chỉ khát khao hoạt động cách mệnh của con người. Tiếng chim tu hú có tác động mạnh mẽ tới thi sĩ bởi lẽ nó báo hiệu một mùa hè tới và là biểu tượng cho sự bay nhảy được tự do, do vậy có tác động lớn tới thi sĩ khi đang bị giam cầm.

Tiếng chim tu hú vọng qua thanh sắt len lỏi vào trong tâm hồn tâm trạng buồn bã của thi sĩ:

Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chim đương chín trái cây ngọt dần

Con chim tu hú đánh thức tâm hồn thi sĩ khi “lúa chiêm đang chín”còn trái cây thì “ngọt dần”. Ta thấy tác giả nói “đương chín”chứ không phải là đang chín trái cây ngọt dần chứ không phải là đãngọt. nhường như mùa hè đang tới dần, thi sĩ muốn nó đừng trôi qua nhanh mà hãy chậm rãi thi sĩ muốn níu giữ từng chút một thời gian. Nhưng đâu chỉ có thế tiếng chim gọi lên một bầu trời tràn ngập màu sắc và âm thanh:

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng vàng

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không

Giữa chốn ngục tù người đội viên ấy nhớ tiếng ve ngân nhớ sân bắp phơi đầy. Đó là những hình ảnh âm thanh màu sắc của đời sống thường thật bên ngoài mà sao thi sĩ lại nhớ tới tột cùng như thế, thèm muốn được ngắm nhìn chúng tới như thế. Chắc hẳn trong chốn ngục tù ấy ánh sáng thiên nhiên bầu trời thiên nhiên cũng là một điều tưởng nghe đâu quá xa xỉ đối với thi sĩ. Bầu trời trong xanh ấy với tiếng ve ngân còn được điểm xuyết thêm hình ảnh “đôi con diều sáo tùng phèo từng không” mang ý nghĩa biểu tượng cho sự vẫy vùng và khát vọng được bay bổng tự do cùng thiên nhiên đất trời. thi sĩ phải có một tâm hồn yêu thiên nhiên, hòa nhập với thiên nhiên và khát khao được sống trong thiên nhiên lắm thì thi sĩ mới có thể vẽ ra một bức tranh thiên nhiên trong trẻo tươi mới và rộn ràng tới như thế. Thiên nhiên hiện lên tuyệt đẹp và thơ mộng kia không phải được nhìn từ con mắt của thi sĩ mà được tưởng tượng qua hình ảnh con tu tú kêu gọi bầy. thi sĩ đã sử dụng những giác quan để nghe ngửi và cảm nhận tất cả mọi âm thanh đường nét màu sắc của mùa hè. Chỉ bằng sáu câu thơ thi sĩ đã làm hiện lên một quang cảnh của làng quê yên bình như bao làng quê khác của Việt Nam. Nhìn thiên nhiên ấy tác giả càng thấy đau xót cho thân phận mình khi con chim ngoài trời cũng được tự do bay lượn trong bầu trời mà vì sao con người lại bị chôn vùi trong nhà lao với bốn bức tường cô độc không thể tự do vùng vẫy bên ngoài. Trong cảnh tù đày, màu của ngô lúa hay màu của trời xanh bỗng trở nên quý giá vô ngần, bởi vậy những màu sắc âm thanh hết sức thông thường bỗng trở nên lung linh huyền ảo rực rỡ hẳn lên. Trẻ trung và yêu đời say mê khát khao sống, thèm khát được tự do. thi sĩ đang bị đày đọa trong ngục tối nhưng ý thức ở ngoài lao mới có xúc cảm, cảm hứng ấy.

Đoạn thơ sử dụng nghệ thuật tả cảnh rất sinh động cụ thể gợi cảm những từ ngữ lựa lựa chọn có trị giá tạo hình. Đặc biệt phép liệt kê được vận dụng để tạo ra những ấn tượng huy hoàng về một mùa hè phong phú và khát khao của tuổi xanh. Hình ảnh thiên nhiên mùa hè hiện lên trong tâm hồn thi sĩ trong cảnh ngục tù ấy đã thể hiện khát vọng tự do cháy bỏng không thể kìm nén nổi. Đoạn thơ cho ta hiểu thêm nét đẹp trong tâm hồn người đội viên trẻ. Người đội viên xả thân vì lí tưởng cao đẹp đó có một toàn cầu nội tâm rất phong phú rung động mãnh liệt đối với nhịp đập của cuộc sống, gắn bó tha thiết với quê hương ruộng đồng.

Giọng thư từ nhung nhớ tha thiết chuyển sang uất ức trong những câu thơ tiếp theo:

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi

Ngột làm sao chết mất thôi

Khi con tu hú ngoài trời cứ kêu

Mùa hè đã tới trong thiên nhiên cảnh vật và đất trời quê hương Việt Nam. Mùa hè tới dậy trong lòng bao thôi thúc thúc giục. Mùa hè đất trời lại tiếp tục len lỏi vào tâm hồn thi sĩ thúc giục ý thức thoát khỏi nhà lao ra hòa nhập với thiên nhiên đất trời bay nhảy cùng chim muông cảnh vật. Bao âm thanh thúc giục khiến thi sĩ muốn “đập tan phòng” đập tan song sắt, xà lim chật chội để ra ngoài phóng thích mình. Lòng uất hận đang dâng trào khiến thi sĩ chỉ muốn thoát khỏi sự chật chội ấy để ra ngoài thiên nhiên rộng lớn. Tiếng chim tu hú tạo một nghịch trạng trong tâm hồn người đội viên cộng sản. Mùa hè tràn đầy sức sống đang tới vậy mà thi sĩ lại bị giam tù đày đầy. Ngoại cảnh tác động vào con người khiến con người bức bối ngột ngạt muốn vùng vẫy tung phá. Nhưng thực tế không thể làm được nên phải thốt lên thành lời than, đó chính là biểu hiện của niềm thèm khát tự do thèm khát hoạt động cống hiến cho sự nghiệp cách mệnh. Tiếng chim tu hú kia nhường như là tiếng đời tiếng cách mệnh đang gọi thi sĩ thúc giục lên đường kháng chiến phục vụ cách mệnh, phục vụ nhân dân.

Tiếng chim tu hú gọi bầy tha thiết gợi ra một không gian toàn cầu mênh mông vô cùng sinh động. Nhưng toàn cầu ấy càng rộng lớn mênh mông rực rỡ bao nhiêu càng khiến cho người tù cảm thấy chật chội khó chịu bấy nhiêu. Tiếng chim tu hú ở đầu và cuối bài thơ tuy đều tượng trưng cho tiếng gọi tha thiết của thiên nhiên mời gọi thi sĩ nhưng tâm trạng của thi sĩ khi nghe tiếng tu hú mỗi lần đựng lên lại hoàn toàn khác nhau. nếu như như lúc đầu tiếng chim tu hú mở ra một khung trời thiên nhiên rộng lớn mênh mông với đủ màu sắc âm thanh hình ảnh của cuộc sống thường nhật khi mùa hè tới trên khắp quê hương Việt Nam nhưng tiếng chim tu hú sau đó lại khiến cho tâm trạng thi sĩ cảm thấy ngột ngạt khó chịu chỉ muốn thoát ra khỏi toàn cầu ngục tù ấy một cách nhanh chóng. Nhưng hiện thực lại không thể thoát khỏi chốn ngục tù đã khiến tâm trạng thi sĩ càng trở nên bực dọc khó chịu.

Bài thơ được tác giả sử dụng những hình ảnh thơ sắp gũi giản dị mà giàu sức gợi cảm ở nghệ thuật sử dụng thơ lục bát uyển chuyển tự nhiên và cả những xúc cảm thiết tha sâu lắng thể hiện nguồn sống sục sôi của người cộng sản. Bài thơ là khúc ca tâm tình tiếng gọi đàn hướng về đông quê và bầu trời tự do với niềm khát khao cháy bỏng. Bài thơ còn là vẻ đẹp trung thực của người cộng sản luôn muốn phục vụ cộng sản phục vụ cách mệnh phục vụ nhân dân đồng bào.

4. tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú mẫu số 4:

Tố Hữu được coi là lá cờ đầu trong nền thơ ca cách mệnh và kháng chiến. Thơ của ông thường hướng tới lý tưởng cách mệnh với những niềm tin yêu tuyệt đối vào Đảng và bác bỏ Hồ. tiêu biểu trong số những tác phẩm của ông như tập thư từ ấy (1937 – 1946), Ra trận (1962 – 1971),… Trong đó, tác phẩm Khi con tu hú được Tố Hữu sáng tác năm 1939 khi đang bị giam cầm trong nhà lao Thừa Phủ. Bài thơ là quang cảnh thiên nhiên vào hè thật rực rỡ hòa cùng với khát khao tự do tới cháy bỏng, tột bực của người tù cách mệnh trẻ tuổi.

Bài thơ được sáng tác khi Tố Hữu đang trong ngục tù, không thấy được tự do, không có chút ánh sáng. Thế nhưng, bừng lên trong lòng ông vẫn là tình yêu cuộc sống tha thiết và khát vọng cháy bỏng được thoát khỏi nơi chốn địa ngục này. Với nhan đề “Khi con tu hú”, Tố Hữu muốn nhấn mạnh rằng tiếng chim ấy là thứ đã khiến ông thức tỉnh, đánh thức trong ông một tình yêu với cuộc sống, một khát vọng tự do mãnh liệt.

Chẳng vậy mà mở đầu bài thơ, Tố Hữu đã vẽ lên cho chúng ta thấy được một bức tranh thiên nhiên vào hè thật tươi đẹp, đầy sống động và thấy được những âm thanh sôi động ngày hè mà đặc biệt là tiếng chim tu hú đang đựng lên từng hồi để “gọi bầy”:

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…”

Giờ đây, giữa chốn ngục tù, người thanh niên cách mệnh đang lắng tai nghe tiếng những con chim tu hú đang đựng lên những âm thanh gọi nhau, gọi mùa hè tới. Tiếng gọi ấy như đánh thức trong tâm hồn người thanh niên niềm thèm khát tha thiết đang sum họp với đồng đội, bạn bè. Và nó cũng đánh thức luôn nỗi đơn chiếc của thi sĩ giữa bốn bức tường lạnh lẽo khi ông đang muốn đem tất cả nhiệt huyết cả thanh xuân mà cống hiến cho cách mệnh.

Tiếng chim tu hú đã đánh thức Tố Hữu, và ông bỗng nhiên thấy mọi âm thanh của sự sống ngày hè đang ngay sắp bên khung cửa. Ông thấy được tiếng ve đang ngân nga trong những vườn cây, thấy tiếng sáo diều đang vi vu trên bầu trời cao xanh ngoài khung cửa sổ nhà lao. Tất cả những âm thanh ấy sao mà sống động, tươi vui tới thế! Nó là một bản nhạc được hòa tấu bằng nhiều thứ âm thanh sặc sỡ, sống động mà rộn ràng, đầy sức sống, thúc giục con người ta tận hưởng.

Và không chỉ vậy, tiếng chim tu hú kia còn đánh thức hết thảy mọi giác quan của Tố Hữu. Ông như đang nhìn thấy những màu sắc thật tươi tỉnh, rực rỡ của ngày hè. Nào là những cánh đồng lúa chín vàng óng đang tới ngày thu hoạch, những hạt bắp vàng đang óng ánh giữa sân “nắng đào” hồng tươi, nào là bầu trời xanh thẳm, biêng biếc xanh… Tất cả những màu sắc ấy thật tươi đẹp, thật giàu sức sống, vẫy gọi người tù cách mệnh tới mà tận hưởng. Và màu xanh của bầu trời kia hay chăng còn là màu xanh của tự do thi sĩ đang ước mơ, là bầu trời của hòa bình tươi đẹp trong con mắt của người cách mệnh?

Tố Hữu nghe tiếng chim tu hú mà như thấy được những quang cảnh thật đậm sắc thái đặc trưng của ngày hè. Đó là hình ảnh cánh đồng lúa chiêm bát ngát đang chín rực, là vườn trái cây trĩu nặng quả ngọt đang “ngọt dần”. Tất thảy mọi sự vật đang dần tiến tới độ “chín”, độ hoàn mĩ của mình. Phải tinh tế lắm thì Tố Hữu mới nhìn thấy được sự vận động êm đềm của thời gian đang chuyển dần sang hạ từ tốn tới như thế! Phải, đâu phải người nào cũng đủ nhạy bén mà cảm nhận được hương thơm của vườn cây trái từ trong lao ngục, đâu phải người nào cũng nghe được âm thanh của mùa hè náo nức tới thế qua bức tường đá tù đày lạnh lẽo? Phải là người yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, gắn bó máu thịt với quê hương mới có thể có những cảm nhận thực sự đặc sắc tới tương tự được chứ?

Tưởng nghe đâu những người tù, không gian bốn bề của bao quanh bởi bức tường đá lạnh lẽo, nhưng với Tố Hữu thì không. Bởi ông cảm nhận được cả một không gian đang rộng mở ngay trước mặt, rộng rãi, khoáng đạt biết mấy, mênh mông, rộng lớn biết chừng nào:

“Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…”

Hình ảnh “đôi con diều sáo” như một nét chấm phá nhỏ nhoi giữa bầu “trời xanh” đang rộng mở. Thế nhưng, có nhẽ Tố Hữu cũng chỉ mong được làm cánh diều sáo nhỏ nhoi ấy để được tự do, thỏa thuê tung bay giữa bầu trời xanh, giữa những bè bạn, đồng chí thân yêu của mình?

Một bức tranh ngày hè thật quá đỗi sống động, với đầy đủ âm thanh, màu sắc, với không gian và hình ảnh thật rực rỡ. Với phép liệt kê được sử dụng hết sức nhuần nhuyễn, Tố Hữu đã vẽ lên bức tranh ngày hè yên bình, đẹp tươi và giàu sức sống chỉ bằng trí tưởng tượng của mình. Chắc hẳn Tố Hữu phải yêu quê hương mình tha thiết lắm mới có thể tinh tế mà hình dung ra và nắm bắt được hết âm sắc của ngày hè dung dị qua từng ấy câu thơ.

Tố Hữu là một trong những người giác ngộ cách mệnh sớm nhất. Ông hiểu, tin yêu trục đường cách mệnh của bác bỏ Hồ. Ông hiểu làm cách mệnh là phải gắn với tù đày, như ông đã nói trong một bài thơ của mình rằng:

“Đời cách mệnh từ đây tôi đã hiểu

Dấn thân vô là phải chịu tù đày”.

Ông hiểu là thế nên cũng như muôn vàn người đồng đội khác, khi phải đứng trong nhà lao, giữa bốn bức tường cô quạnh, ông chỉ muốn thật mau được thoát ra khỏi, để lại được sum vầy cùng đồng đội, sát cánh chống chọi với quân thù. Bốn câu thơ cuối trong bài thơ Khi con tu hú là tâm trạng, là xúc cảm của Tố Hữu, là khát khao muốn được tự do của người tù cách mệnh:

“Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu”

Đọc tới đây, chắc hẳn nhiều người trong chúng ta mới nhìn thấy rằng bức tranh phong cảnh bên trên, tất cả chỉ được “vẽ” lên qua tâm tưởng của thi sĩ. Mùa hè bên ngoài đang tươi đẹp là thế, mà người tù cách mệnh lại phải ngồi đây, biệt giam trong nhà lao Thừa Phủ. Và thế là niềm thèm khát tự do bừng dậy thật mạnh mẽ trong lòng Tố Hữu. Nhịp sống ấy cứ dâng trào, sục sôi trong lòng khiến ông không thể kìm nén mà thốt lên:

“Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Ngột làm sao, chết uất thôi”

thèm khát tự do đã len lỏi vào từng tế bào trong thân thể người thanh niên trẻ, biến nỗi thèm khát ấy trở thành hành động cụ thể muốn “đạp tan phòng” giam để được tới với tự do. thi sĩ muốn được chạy ra ngoài kia, tới với tự do, tới với toàn cầu rộng mở, to lớn, thoát khỏi cái nhà lao chật hẹp, tăm tối này.

Sự bức bối ấy khó chịu tới mức chỉ vài câu thơ, Tố Hữu đã liên tục sử dụng một loạt những động từ mạnh để diễn tả sự ngột ngạt, bực mình tới đỉnh điểm của mình trong chốn ngục tù của mình: nào là “đạp tan”, nào là “chết uất”. Toàn những từ ngữ thật mạnh bạo, có nhẽ thèm khát tự do đã quá cháy bỏng, cái không khí ngột ngạt, bức bối đã khiến cho thi sĩ trở nên thật nhạy cảm, chỉ muốn đạp tan hết mọi thứ để được bước tới với tự do ngoài kia. Kèm với những động từ mạnh là những từ ngữ cảm thán được sử dụng liên tục: “ôi, thôi, sao, làm sao” khiến cho chúng ta càng cảm nhận rõ hơn sự ngột ngạt tới bức bách của người thanh niên cách mệnh.

Cũng ở trong cùng những dòng thơ này, Tố Hữu cũng sử dụng cách ngắt nhịp thơ nhanh 6/2 hoặc 3/3 mà chúng ta ít thấy để diễn tả cho chúng ta thấy sự ngột ngạt tới cao điểm mà thi sĩ đang phải chịu đựng đồng thời bộc lộ khát khao tự do tới cháy bỏng của mình, muốn được thoát khỏi ngục tù, trở về với toàn cầu tự do ngoài kia.

Như chúng ta có thể nhận thấy, bài thơ được mở đầu bằng tiếng chim tu hú và kết lại cũng bằng tiếng chim tu hú kêu. Đây là âm thanh gợi lên tất cả, xuyên suốt toàn bài thơ, khắc khoải mà da diết. Ở đầu bài thơ, tiếng chim là tiếng kêu của tự do, của đất trời mênh mông ngày hè đầy sức sống đang vẫy gọi thì ở câu kết bài, tiếng chim ấy lại là tiếng kêu khiến cho người tù cảm thấy thống khổ, khắc khoải và bực bội nhất. Bởi ông đang bị giam cầm trong toàn cầu mất tự do và tiếng chim kia lại tha thiết mời gọi tới với tự do, càng khiến ông thêm dằn vặt, bực bội hơn bao giờ hết.

Có thể nói, tiếng chim tu hú chính là tiếng gọi của tự do, cho sự sống. Nó khiến cho người tù cách mệnh phải canh cánh, xao xuyến, mong mỏi được thoát ra khỏi không gian ngột ngạt chốn ngục tù để hòa mình vào toàn cầu của tự do. Sâu trong từng câu chữ hòa với tiếng chim tu hú là khát vọng được tự do trong một quốc gia hòa bình độc lập.

Về mặt nghệ thuật trong bài thơ, Tố Hữu đang thành công khi sử dụng thể thơ truyền thống của dân tộc – thể thơ lục bát, vừa uyển chuyển lại dễ hiểu dễ nghe. Nhịp thơ được ông biến chuyển linh hoạt, được ngắt nhịp đều đặn xúc cảm và tâm trạng của thi sĩ. tiếng nói ông sử dụng cũng giản dị, dễ hiểu, hình ảnh thơ mộc mạc, sắp gũi, lời thơ da diết thể hiện niềm khát vọng cháy bỏng của thi sĩ.

Bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu đã dựng lên bức tranh ngày hè thật đẹp đẽ với đầy đủ âm thanh và sắc màu. Tất cả đều toát lên một sức sống vô cùng mãnh liệt. Tình cảm trong bài thơ được thi sĩ thể hiện sâu sắc và da diết qua thể thơ lục bát mộc mạc. Bài thơ là tình yêu cuộc sống tha thiết, sâu nặng của thi sĩ và niềm thèm khát tự do tới cháy bỏng của người tù cách mệnh trong hoàn cảnh tù đày.

5. tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú mẫu số 5:

Tố Hữu sáng tác bài thơ “Khi con tu hú” tại nhà lao Thừa Phủ (Huế) vào mùa hè năm 1939, sau khi bị thực dân Pháp bắt giam vì “tội” yêu nước và làm cách mệnh. Bài thơ thể hiện tâm trạng xốn xang, bức bối của người thanh niên cộng sản đang bị tù đày, khi nghe thấy tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè tới đã muốn phá tung xiềng xích để trở về với đồng bào, đồng chí yêu thương.

Tiếng chim tu hú gọi bầy gợi cho thi sĩ nghĩ tới khung trời lồng lộng ở bên ngoài và càng cảm thấy ngột ngạt trong xà lim chật chội, càng thèm khát cháy bỏng cuộc sống tự do. Tiếng chim là yếu tố gợi mở để mạch xúc cảm trào dâng mãnh liệt:

Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần

Đó là tín hiệu của mùa hè rực rỡ, của sự sống tưng bừng sinh sôi nảy nở. Tiếng chim vô tình tác động tới tâm hồn người tù trẻ tuổi. Nằm trong xà lim chật hẹp, tối tăm, cách biệt với toàn cầu bên ngoài, thi sĩ lắng tai tiếng chim rộn ràng, lắng tai mọi âm thanh cuộc thế bằng tâm hồn và trái tim nhạy cảm của người nghệ sĩ. Một tiếng chim thôi cũng gợi trong tâm tưởng thi sĩ cả một trời thương nhớ về những mùa hè nồng nàn của quê hương.

Mùa hè là mùa của “lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần” dưới cái nắng vàng óng như mật của miền Trung. Những âm thanh rộn rực và hình ảnh tươi đẹp, tràn đầy sức sống của mùa hè nối nhau hiện lên trong kí ức thi sĩ:

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…

Ôi tiếng ve! Tiếng ve ngân dài suốt thời thơ ấu, suốt tuổi học trò, làm sao quên được! Tiếng ve gợi nhớ về những khu vườn râm mát bóng cây, những sân phơi bắp (ngô) đầy ắp nắng đào. Màu vàng của lúa, bắp; màu hồng của nắng; màu xanh của trời tạo nên những mảng màu sắc lung linh, rực rỡ của bức tranh quê. Thoang thoảng đâu đây hương lúa, hương thơm trái chín đầu mùa. Xa xa, tiếng chim tu hú lảnh lót, tiếng ve ngân sa sả trong vòm lá.

Trên bầu trời cao rộng, những cánh diều chao lượn, tiếng sáo vi vu trong gió nam mát rượi chiều hè… Phải gắn bó, yêu mến quê hương sâu đậm tới độ nào thì thi sĩ mới hình dung ra một bức tranh mùa hè xứ Huế sống động tới tương tự. Đó là những mùa hè mà chàng thanh niên mười tám còn được sống tự do giữa gia đình, bè bạn, đồng bào, đồng chí thân yêu.

Sáu câu thơ lục bát uyển chuyển mở ra cả một toàn cầu rộn ràng, tràn trề sinh khí. Nhiều âm thanh, hình ảnh tiêu biểu của mùa hè được đưa vào bài thơ: tiếng ve ngân trong vườn cây, lúa chiêm chín vàng trên cánh đồng, bầu trời cao rộng với cánh diều chao lượn, trái cây chín mọng ngọt lành…

Tiếng chim tu hú khởi đầu và bắt nhịp cho mùa hè rộn ràng âm thanh, rực rỡ màu sắc, ngạt ngào hương vị… trong cảm nhận của người tù. Đoạn thơ thể hiện khả năng cảm nhận tinh tế và khát vọng tự do cháy bỏng của người đội viên cách mệnh trẻ trung, yêu đời nhưng đang bị quân thù tước mất tự do. Đang hồi ức về quá khứ, thi sĩ trở lại với thực tiễn phũ phàng của chốn ngục tù:

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!

Tâm trạng người đội viên cách mệnh trong bài thơ Khi con tu hú thi hứng được khơi nguồn khởi đầu từ tiếng chim tu hú. Tiếng chim nhắc nhớ tới mùa hè và tạo nên sự xao động lớn trong tâm hồn thi sĩ. xúc cảm cứ dâng lên từng đợt, từng đợt như sóng dậy, thôi thúc con người biết tung xiềng xích, phá tan tù ngục để trở về với cuộc sống phóng khoáng, tự do.

nhường như sức nóng của mùa hè đang rừng rực cháy trong huyết quản người thanh niên yêu nước Tố Hữu. Sức sống mãnh liệt của mùa hè chính là sức sống mãnh liệt của tuổi xanh khát khao lí tưởng cách mệnh, khát khao hoạt động, cống hiến cho dân, cho nước. Tiếng chim tu hú là tiếng gọi thôi thúc của cuộc sống đối với người đội viên cách mệnh đang bị giam cầm. Bên ngoài là tự do, phóng khoáng, còn nơi đây là tù túng, bức bối:

Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!

Tâm trạng thống khổ, uất ức bật thốt thành lời thơ thống thiết. Cách ngắt nhịp thất thường phối hợp với những từ ngữ có khả năng đặc tả và những từ cảm thán như truyền tới độc giả cái cảm giác uất hận cao độ và niềm thèm khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, trở về với cuộc sống tự do bên ngoài của người thanh niên yêu nước đang bị giam cầm trong ngục tù đế quốc.

Câu thơ chứa đựng nỗi khắc khoải, vật vã, day dứt khôn nguôi cả về thể xác lẫn tâm hồn của thi sĩ trẻ. Trong hoàn cảnh ấy, thời khắc ấy, người cộng sản phải tự đấu tranh với bản thân để làm chủ mình, vượt lên những đắng cay nghiệt ngã của ngục tù đế quốc, nuôi dưỡng ý chí, giữ vững khí tiết và ý thức đấu tranh cách mệnh.

Đó là một phương thức đấu tranh tích cực mà bác bỏ Hồ rất tâm đắc khi Người rơi vào chốn ngục tù của Tưởng Giới Thạch: Thân thể ở trong lao, ý thức ở ngoài lao. những đội viên cách mệnh tiền bối trung kiên cũng đã khẳng định: “Giam người khóa cả chân tay lại,/ không thể ngăn ta nghĩ tự do” (Xuân Thủy). Tiếng chim tu hú cứ kêu hoài như nhắc nhở tới nghịch cảnh của thi sĩ, thúc giục thi sĩ phá tung tù ngục để giành lại tự do.

Bài thơ Khi con tu hú làm theo thể thơ lục bát rất thích hợp với việc diễn tả tâm tư nhân vật. Sáu câu đầu nhịp độ thong thả, từ ngữ trong sáng, hình ảnh tươi vui, tạo nên bức tranh mùa hè tuyệt đẹp. Bốn câu thơ sau nhịp độ thay đổi hẳn. Câu thơ căng thẳng như chứa đựng một sức mạnh bị dồn nén chỉ chực bật tung ra. Đó là tâm trạng của người đội viên cách mệnh trẻ tuổi hoạt động chưa được bao lâu đã lâm vào cảnh tù ngục, lúc nào cũng thèm khát tự do, muốn thoát khỏi bốn bức tường xà lim lạnh lẽo để trở về với đồng bào, đồng chí thân yêu.

Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ được tạo nên từ rung động tột đỉnh của xúc cảm phối hợp với văn pháp mô tả tâm lí nhân vật vừa trung thực vừa tinh tế. Tiếng chim tu hú chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi đã làm dậy lên tất cả cảnh và tình mùa hè trong tâm tưởng thi sĩ. Người tù thấu hiểu được tình cảnh trớ trêu của mình trong chốn ngục tù ngột ngạt, giữa lúc cuộc sống bên ngoài đang nảy nở, sinh sôi. Phải bứt tung xiềng xích, phá tan những nhà ngục hữu hình và vô hình đang giam hãm cả dân tộc trong vòng nô lệ.

Bài thơ “Khi con tu hú” là tiếng lòng của người đội viên cộng sản trẻ tuổi tuy đang phải sống trong cảnh ngục tù nhưng vẫn tràn đầy sức sống, sức trẻ, tràn ngập tình yêu con người, tình yêu cuộc sống.

IV. tri thức bổ trợ thêm cho bài tìm hiểu Khi con tu hú

1. Ý nghĩa nhan đề Khi con tu hú

– Nhan đề được mang tên một loài chim: chim tu hú. Đây là loài chim đặc trưng của mùa hè, thường đựng tiếng kêu trong ngày hè.

2. Hoàn cảnh sáng tác Khi con tu hú

– Bài thơ được viết vào tháng 7 năm 1939, trong hoàn cảnh tác giả bị thực dân Pháp bắt giam trong nhà lao Thừa Phủ (Huế).

3. Nội dung bài thơ Khi con tu hú

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo tùng phèo từng không…

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi.

Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!”

4. Tóm tắt sơ đồ tư duy tìm hiểu bài Khi con tu hú

Chi tiết sơ đồ tư duy tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú

————————–

     Trên đây là tài liệu hướng dẫn làm bài tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu, hy vọng sẽ hữu ích cho những em trong quá trình tiếp thu bài học. Đừng quên xem thêm nhiều bài văn mẫu 8 khác được Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung cập nhật đầy đủ và chi tiết. Chúc những em học tốt và đạt kết quả cao!

 

tìm hiểu bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu, hướng dẫn dàn ý chi tiết và tuyển tập những bài văn hay tìm hiểu Khi con tu hú, giúp những em học tốt môn Ngữ văn 8.

Bản quyền bài viết thuộc THPTSocTrang.Edu.Vn. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: cmm.edu.vn