Đề bài: tìm hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

I. Dàn ý tìm hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

1. Mở bài

– Giới thiệu khái quát về tác giả Hồ Xuân Hương và bài thơ “Tự tình 2”
– Khái quát tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ

2. Thân bài

a. Tâm trạng đơn chiếc, buồn tủi của nhân vật trữ tình (2 câu đề)
– Thời gian: đêm khuya, đây là lúc người ta khởi đầu suy tư và tâm trạng.
– Thời gian lặng lẽ trôi qua, lòng người trằn trọc, thao thức.
– “Hồng nhan” là từ thường được sử dụng để chỉ phụ nữ nói chung và những người con gái đẹp nói riêng. Ở đây là hình ảnh hoán dụ cho nhân vật trữ tình.
– Nghệ thuật đảo từ “trơ” nhấn mạnh sự buồn tủi, đơn chiếc tới bẽ bàng của người phụ nữ.
– Tiếng trống canh vang vọng giữa đêm khuya càng khắc sâu nỗi cô liêu, trống vắng và sự buồn tủi trong tâm hồn người nữ sĩ.

b. Sự bẽ bàng, xót xa trước hoàn cảnh của bản thân (2 câu thực)
– Muốn mượn rượu giải sầu, nhưng “say lại tỉnh”, nhân vật trữ tình càng thấm sâu tình cảnh bản thân mình.
– Hình ảnh vầng trăng ” khuyết chưa tròn” nhấn mạnh hạnh phúc không trọn vẹn của người phụ nữ.

c. Nỗi niềm bi thương, thái độ phẫn uất và ý muốn đấu tranh của nhân vật trữ tình (2 câu luận)
– Nghệ thuật đảo ngữ cùng hàng loạt những động từ mạnh “xiên ngang”, “đâm toạc” đã làm vượt bậc cái dữ dội, quyết liệt của sự phản kháng.
– Người phụ nữ khoảnh khắc đó nhịn nhường như giật thột tỉnh ngộ. Khát khao mạnh mẽ sống như rêu như đá, phá hủy tất cả những thứ ràng buộc, giam cầm và giày đạp thế cục mình.
=> Hai câu thơ thể hiện bản lĩnh, cá tính của Hồ Xuân Hương

d. Sự ngán ngẩm, bất lực trước hiện thực ngang trái (2 câu kết)
– Theo quy luật tuần hoàn của thiên nhiên, xuân đi rồi xuân sẽ lại tới. Nhưng tuổi thanh xuân của người phụ nữ một khi đã trôi qua sẽ không bao giờ trở lại.
– “Mảnh tình” vốn bé nhỏ còn phải san sẻ với người khác.
– Người phụ nữ không thể thoát khỏi tình cảnh khổ đau nên lặng im và chấp nhận.

e. Đánh giá nghệ thuật bài thơ
– Sử dụng sáng tạo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
– Nghệ thuật đảo ngữ, những động từ mạnh và từ ngữ giàu sức gợi

3. Kết bài

– Khẳng định lại tâm trạng nhân vật trữ tình và trị giá của bài thơ.

Bạn đang xem bài: tìm hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

II. Bài văn mẫu tìm hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương (Chuẩn)

Người phụ nữ từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của rất nhiều nhà văn, thi sĩ. Nhắc tới những cây bút chuyên sáng tác về người phụ nữ, không thể không nhắc tới Hồ Xuân Hương. Trong khi tàng tác phẩm bà để lại cho văn học dân tộc, “Tự tình” chính là một phẩm tiêu biểu. Bài thơ chứa đựng nhiều cung bậc xúc cảm của nhân vật trữ tình hay chính là tâm trạng người nữ sĩ. Đặc biệt là nỗi đau buồn tủi trước thân phận trái ngang của mình.

Mở đầu bài thơ, người đọc cảm nhận được tâm trạng đơn chiếc, buồn tủi của nhân vật trữ tình:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn
Trơ cái hồng nhan với nước non”

Đêm khuya thanh vắng, người ta khởi đầu suy tư và tâm trạng. Nhân vật trữ tình ở đây cũng vậy. Màn đêm buông xuống, không gian tĩnh lặng, chỉ nghe thấy tiếng “trống canh” vọng lại từ xa. Thời gian lặng lẽ trôi qua, những cơn sóng xúc cảm dần cuộn xoáy khiến lòng người trằn trọc, thao thức. “hồng nhan” thường được sử dụng để chỉ phụ nữ nói chung và những người con gái đẹp nói riêng. Trong câu thơ, nó là hình ảnh hoán dụ cho nhân vật trữ tình. “Hồng nhan” phối hợp nghệ thuật đảo từ “trơ” lên đầu câu thơ nhấn mạnh sự buồn tủi, đơn chiếc tới bẽ bàng của người phụ nữ.

Trước thế cục rộng lớn, người phụ nữ ấy trông thấy sự nhỏ bé, lẻ loi và thân phận trái ngang của mình. Tiếng trống canh vang vọng giữa đêm khuya chỉ càng sát muối thêm vào nỗi cô liêu, trống vắng trong cảnh vật và tâm trang buồn tủi trong tâm hồn người nữ sĩ.

Trong dòng xúc cảm ngổn ngang ấy, bà tìm tới rượu để quên sầu:

“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.”

Những tưởng bấy nhiêu đau xót đã khiến tâm hồn người phụ nữ chai sạn lại. Nhưng, bởi vì trái tim vẫn đập nên nỗi đau vẫn còn. Giống như người xưa thường mượn rượu giải sầu. Nữ sĩ cũng muốn mượn men say để quên đi hết thảy. Song càng uống càng tỉnh, càng càng cảm nhận thấm thía nỗi khổ đau của bản thân. Nỗi đau thân phận không mảy may xê dịch, trái lại ngày càng quặn thắt.

Người nữ sĩ dời mắt ra xa kia để ngắm vầng trăng sáng, mong muốn tìm kiếm niềm vui nhỏ bé. Nhưng lại chẳng viên mãn. Trăng kia “khuyết chưa tròn” phải chăng cũng ngụ ý cho thảm kịch và hạnh phúc không trọn vẹn của bà. Tuổi xuân đã dần qua đi mà hạnh phúc vẫn chưa tới bến đỗ.

Đau xót dồn nén dần chuyển hóa thành nỗi bi thương, phẫn uất và ý muốn đấu tranh:

“Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
Đâm toạc chân trời đá mấy hòn”

Rêu trong câu thơ mang ngụ ý vô cùng sâu sa. Nó vốn chỉ là sinh vật yếu ớt, nhưng từng đám vẫn hiên ngang vươn mình xiên ngang mặt đất để đón ánh mặt trời. Đá cũng vậy, dù nhỏ bé so với bầu trời nhưng vẫn đua nhau đâm toạc chân trời, khẳng định sự hiện diện của mình. Nghệ thuật đảo ngữ trong câu thơ đã nhấn mạnh sức sống mãnh liệt của thiên nhiên. Sự phản kháng, phẫn uất ấy của thiên nhiên phải chăng cũng chính là sự phẫn uất, phản kháng của người phụ nữ trước số phận hẩm hiu của mình.

Người phụ nữ cô độc, tủi hờn khoảnh khắc đó nhịn nhường như giật thột tỉnh ngộ. Không cam chịu không lặng lẽ gặm nhấm bi người nào mà muốn mạnh mẽ sống như rêu như đá, phá hủy tất cả những thứ ràng buộc, giam cầm và giày đạp thế cục mình.

Tuy vậy, thèm khát chỉ là trong suy nghĩ. Thực tế với bao dối trá, xấu số vẫn tồn tại. Nhân vật trữ tình lại quay về với hiện thực phũ phàng của tơ duyên ngang trái:

“Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại
Mảnh tình san sẻ tí con con”

Nỗi chán ngán mới phai nhạt chưa được bao lâu đã vội vàng trở lại trong lòng thi sĩ. Thuận theo quy luật tuần hoàn của thiên nhiên, xuân đi rồi xuân sẽ lại tới. Nhưng con người thì không tương tự. Tuổi thanh xuân của người phụ nữ một khi đã trôi qua sẽ không bao giờ trở lại. Bà đã chờ, nhưng không chờ được niềm hạnh phúc trọn vẹn.

“Mảnh tình” bé nhỏ vô cùng còn phải san sẻ với người khác. Ngay từ đầu không có được tình yêu trọn vẹn, tới khi tìm tới được lại phải san nhỏ, bi người nào biết bao. Nhân vật trữ tình nhịn nhường như đã rơi vào tâm trạng bế tắc, không lối thoát. Dù khát khao đấu tranh tới đâu, trước sự chèn lấn của thực tiễn, nhân vật trữ tình cuối cùng vẫn lại quay về với nỗi đau buồn canh cánh ấy thôi.

Bài thơ khép lại nhưng những suy tư của nhân vật trữ tình thì vẫn quẩn quanh mãi. Trong bài thơ, tác giả đã vận dụng sáng tạo thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật. những từ ngữ giản dị phối hợp với nhiều động từ mạnh và từ láy tượng thanh đã thể hiện thèm khát cháy bỏng và sự nổi loạn trong tâm hồn tác giả. Đặc biệt sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi để diễn tả thực thực những cung bậc xúc cảm trong tâm trạng của người phụ nữ. Từ đó, người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi đơn chiếc, đau xót của người phụ nữ mà còn cảm nhận được sự cứng cỏi, mạnh mẽ và tâm hồn nhạy cảm của họ.

“Tự tình 2” vừa là tiếng lòng riêng của Hồ Xuân Hương vừa là tiếng lòng chung của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đương thời. Với những trị giá ấy, bài thơ xứng đáng là một trong những thi phẩm xuất sắc ấn tượng nhất của nữ sĩ Xuân Hương. Đồng thời là thi phẩm tiêu biểu mà cả dân tộc luôn trân trọng.

—————– Hết —————-

Sau khi đã tìm hiểu về bài thơ Tự tình 2 qua bài tìm hiểu bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương và Bình giảng bài thơ Tự tình, bài tìm hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương giúp những em hiểu được hoàn cảnh trái ngang và  những tâm sự đầy đớn đau của Hồ Xuân Hương hay cũng chính là của những người phụ nữ trong xã hội xưa.

Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn

https://cmm.edu.vn/phan-tich-tam-trang-cua-nhan-vat-tru-tinh-trong-bai-tho-tu-tinh-2/