CHỮ ĐỨC – Ý NGHĨA CHỮ ĐỨC

Trong cuộc sống, Tâm và Đức làm nên vẻ đẹp của con người. Vẻ đẹp ấy tạo nên sự khác biệt cơ bản giữa con người và những loài vật. Nói tới chữ Đức chính là nói về đạo đức con người, là luôn đồng nghĩa với những điều tốt đẹp.

Đức có duy nhất một chữ Hán 德(tuy có rất nhiều cách viết, như: 徳, 悳, 惪).

Bạn đang xem bài: Ý NGHĨA CHỮ ĐỨC – Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung

Nguyên nghĩa: (đt.) Nhìn rõ phương hướng, đi thẳng vào đạo lộ →(tt.) Hợp đạo trời, tự nhiên tự túc (chỉ sử dụng trong cổ văn) →(dt.) Tư tưởng, phương pháp hợp đạo trời (dt.) Phẩm chất tư tưởng thích hợp với tiêu chuẩn phải trái→(dt.) Việc thiện, ơn huệ,Cảm ân đới đức.

Vậy, đức có những nghĩa: (dt.) (1) ơn huệ: Dĩ đức phục thù. (2) Đạo đức, lấy đạo để lập thân: tiết hạnh. (3) Hạnh kiểm, tác phong. (4) Cái khí tốt (thịnh vượng) trong bốn mùa: mùa xuân gọi là thịnh đức tại mộc. (5) Ý chí, niềm tin, lòng: nhất tâm nhất đức (một lòng một dạ) (6) Tên quốc gia: Nước Đức. (7) Ơn: Đức tin.(8)Họ Đức [1]. (đt.). (9) Tạ ơn: Vương viết: “Nhiên tắc đức ngã hồ” (Vua nói: “vậy thì cám ơn tôi không?”). (10) Giáo dục: đức hoá (lấy đức mà dạy bảo). (tt.) (11) Mỹ thiện: Đức chính (chính sách tốt đẹp).

CHỮ ĐỨC TRONG ĐỜI SỐNG

Chữ Đức được phối hợp từ ba bộ chữ là: chữ Sách + chữ Trực + chữ Tâm. 德

Trong đó:

 – Chữ Sách tức là bước đi, hành động;

  – Chữ Trực tức là ngay thẳng, thẳng thắn;

 – Chữ Tâm mang ý nghĩa về sự suy tư, về ý nghĩ, tư duy.

   tương tự có thể hiểu một cách khái quát: Chữ Đức tức là sống thực với chính mình, làm đúng với lương tâm mình.

     Nói thì tương tự, nhưng thực hành thì không dễ chút nào. Bởi không phải người nào cũng chịu hiểu chuẩn xác chính con người mình và sống với con người thật của mình một cách thẳng thắn, đầy đủ.  Sống làm sao để có được nội tâm hài hòa, bao dung, tha thứ, quan hệ tốt với mọi người xung quanh…, đó cũng là những biểu hiện của chữ Đức.  

        Người xưa có câu: “Tiên tích đức, hậu tầm long” tức là trước phải có đức, phải tu nhân tích đức, sau mới nghĩ tới chuyện tìm sự sang giàu  phú quý (tầm long tức là tìm long mạch tốt để tạo sự phát đạt, sang giàu). Lại có câu: “Có đức mặc sức mà ăn” cũng với ý nghĩa tương tự. Chữ Đức, hay nói đúng hơn, ăn ở có Đức là điều rất quan trọng. Cho nên trong Tử vi, mặc dù đặc biệt coi trọng “số phận” con người, nhưng vẫn có câu: “Đức năng thắng số’’, cũng là nhằm nhắc nhở người đời hãy biết lấy Đức làm trọng, vừa giúp ích cho xã hội, vừa tạo nên “số phận” tốt hơn cho chính mình.

Nói về chữ Đức, thiết nghĩ cũng nên nói về quan niệm của Đạo Phật về Đức. Phật giáo coi Đức chính là hành động thiện, lời nói thiện, suy nghĩ thiện… để từ đó có được sự từ bi, hỷ xả, mang điều tốt đẹp tới cho mọi người. Hơn nữa, Đạo Phật còn có quan niệm về sự luân hồi, tức là có sự tiếp nối nhân quả của Đức từ tiền kiếp trong quá khứ. Vì vậy mới có lời khuyên rằng: Ăn ở hiền lành để phúc cho con; hoặc có lời răn: Đời cha ăn mặn, đời con khát nước… Mỗi khi ta tới chùa tụng kinh niệm Phật là tới với cõi tâm linh mà cái Chân, cái Thiện, cái Mỹ là điều ta hướng tới. Bởi Đức Phật Thích Ca có ba đức là Bi đức, Trí đức và Tịnh đức. Trong đó, Bi đức là tình thương mông mênh, là lòng trắc ẩn; Trí đức là trí tuệ cao khó có gì sánh bằng; Tịnh đức là dù ở trước mặt hay sau lưng thì tâm Phật đều vậy, không thay đổi. Như thế, tình thương, trí tuệ và sự chân thật ở con người là cốt lõi của Đức.

Trong Phật giáo, những người xuống tóc thụ giới tỳ kheo 10 năm, 20 năm trở lên có đạo hạnh gọi là Đại đức (có thể hiểu là người có thời gian ít nhất 10 năm liền tu hành, khổ luyện); nếu như có 25 năm xuống tóc thụ giới, công phu tu hành, 45 năm tuổi đời thì gọi là Thượng tọa. Hòa thượng là những vị có 45 năm tu hành khổ luyện, 65 năm tuổi đời – Theo quan niệm ấy, Hòa thượng là những vị mà phúc đức thật vô cùng…

Mặt khác, ngay bản thân những người “trong đạo Phật” cũng được Đức Phật rèn luyện từ những hành động thông thường nhất. Ta vẫn thường thấy những nhà sư đi khất thực ôm bình bát xin ăn, đó không phải là vì nhà sư thiếu đói, mà chính là để tạo điều kiện cho tất cả mọi người có dịp thể hiện một phần trong cái đức của mình, gieo duyên bố thí cúng nhường. Đồng thời cũng từ đó Đức Phật muốn những người tu hành thực hiện hạnh tu, bỏ đi tính tự cao tự đại, có tương tự mới thành chính quả được. Và, đó cũng là một phương thức tiếp độ cho chúng sinh. Âu cũng là vì Đức cả.

Đối với Kitô hữu (Người thiên chúa giáo): đức là lòng đạo đức và ơn Chúa, là kính mến Thiên Chúa và yêu thương mọi người, là đức tin – đức cậy – đức mến (Khi tin, tôi sẽ dám gởi trao – Khi tôi trông cậy, vô vọng sẽ ngừng bước – Và khi yêu mến, tôi sẽ dám cho đi chính bản thân). Thiên Chúa là tình yêu, con người kính mến Thiên Chúa để yêu thương mọi người,…

Khổng Tử : một Nhà tư tưởng, Nhà triết học xã hội nổi tiếng ở nước Trung Hoa xưa, cũng đặc biệt đề cao cái Đức ở con người. Trong đó, ông đề cao đức “hiếu”, bởi ông nghĩ rằng làm người trước tiên phải có lòng yêu kính cha mẹ và người thân trong gia đình mình thì rồi mới biết yêu thương người ngoài, yêu thương đồng loại, mới làm nhiều việc tốt được. Và, làm người theo Khổng Tử trước hết phải biết tu dưỡng “đức” rồi mới học “văn”. Hiếu đức ở đây không phải chỉ là nuôi dưỡng cha mẹ một cách đơn thuần mà là săn sóc, nuôi dưỡng cha mẹ với sự thành kính, sự yêu thương thật sự.

tương tự, chữ Đức xem ra cũng thật sâu xa và cũng thật mênh mông, rộng lớn; bao hàm rất nhiều điều mà con người nên có, cần có. Và, Đức không đơn thuần chỉ là một cách sống, hay một điều có để cho…đẹp; mà Đức làm nên

Trong sách “Thuyết văn giải tự” có giảng giải và khẳng định về “Đức” rằng: “Đức giả đắc dã, nội đắc vu kỷ, ngoại đắc vu nhân”, tức là: Người có đức thì bên trong làm chủ được bản thân, bên ngoài đắc được nhân tâm. Đặc biệt, càng những người ở “quyền cao chức trọng”, càng cần có đức. Bởi vai trò và việc làm của họ tác động lớn tới xã hội, tới quốc gia. Muốn “Tề gia trị quốc, bình thiên hạ” thành công thì trước hết phải biết “Tu nhân” và “Tích đức”; tức là phải không ngừng tu dưỡng đạo đức bản thân. Không phải vô cớ mà người xưa quan niệm rằng: Vua, quan, phú, quý đều từ Đức mà ra. Vô đức, vô đắc; mất đức là mất tất cả. Vì chỉ có đức, người lãnh đạo mới có thể thu lấy Đức của quần chúng; rồi lại đem tới cho quần chúng nhân dân những thành tựu mà xã hội, quốc gia có được… Hiểu được như thế thì cả người dân và những quan chức mới tích cực “tu nhân tích đức”, mới có thể mang phú quý thái bình, no đủ sung sướng về cho dân và sự phồn vinh cho quốc gia.

chủ toạ Hồ Chí Minh đã chỉ ra Đức và Tài phải đi đôi với nhau : “Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó/Có tài mà không có đức thì vô dụng”. Vô dụng đối với người không có đức là không mang lại lợi ích cơ bản nào cho xã hội, thậm chí còn làm hại nhân dân, làm hại quốc gia. Chữ “Đức” ở đây càng quan trọng biết nhường nào! Nhưng “Đức” không phải như một cái gì riêng biệt mà là trong sự thống nhất chặt chẽ không tách rời với tri thức, tài năng. Cho nên ta vẫn thường nói Tài – Đức là vậy. tức là “văn và chất đều nhau mới là người quân tử” – Khổng Tử quan niệm như thế và ông cũng là người đã đề xuất đường lối “Đức trị” – đường lối trị nước bằng đạo đức. Ông là người nói rất nhiều tới tư cách người cầm quyền, tới trách nhiệm của người lãnh đạo phải sửa mình, phải làm gương cho dân, phải giáo hoá dân. Giữa đạo đức và chính trị không tách rời nhau mà luôn có sự hòa quyện, đan xen vào nhau trong quá trình thực thi trách nhiệm của người lãnh đạo.

Quyền hành chỉ được ủy quyền người có đức thì mới làm nên những thành tựu tốt đẹp cho quê hương quốc gia. trái lại, quyền hành ở trong tay người thiếu đức thì đương nhiên sẽ làm suy giảm đạo đức xã hội, làm cho cái xấu hoành hành, điều tốt bị mai một. Ở một khía cạnh khác, người nào cũng có thể mắc sai phép, thiếu sót. Nhưng cách hành xử lại khác nhau giữa người có đức và người thiếu đức: Với người có đức, họ tự nguyện tự giác kiểm điểm sâu sắc bản thân và biết từ nhiệm để người khác có tài năng bản lĩnh hơn thay thế – Điều đó có lợi cho dân cho nước và tốt cho chính người đó. Còn với người thiếu đức thì lại khác, vẫn cố giữ cho mình quyền chức bất chấp những điều mình có thể làm hại cho dân cho nước.

Xã hội ngày nay, do nhiều nguyên nhân và từ mặt trái của cơ chế thị trường tác động, đã và đang làm xói mòn đạo đức, làm suy giảm những trị giá nhân văn truyền thống tốt đẹp của con người. Thực tế đó đang kéo theo những hệ lụy và hậu quả khôn lường, cả nhãn tiền và trong tương lai, thật đáng lo ngại vô cùng. Trong hoàn cảnh đó, lòng tốt của con người, đạo đức của mỗi người càng cần thiết và đáng quý biết bao ! Quan niệm của người xưa: Đức là gốc của con người và thiện đức phải biểu hiện ở hành động, ngày nay vẫn còn nguyên trị giá và rất cần được làm vượt trội, được tuyên truyền, giáo dục rộng rãi thông qua những việc làm, những giải pháp cụ thể vừa trước mắt vừa mang tính trong tương lai.

Bản quyền bài viết thuộc Trường Cao đẳng Tài nguyên và Môi trường miền Trung. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: https://cmm.edu.vn