Đề bài: Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

Bạn đang xem bài: Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

3 bài văn mẫu Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

Bài mẫu số 1: Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

“Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. khởi đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là người nào. Tức mình hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại người nào cũng nhủ “chắc nó trừ mình ra!”. Không người nào lên tiếng cả…”

Hình ảnh ban đầu của Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên đã được Nam Cao phác hoạ tương tự đó – toàn chửi là chửi, và trong suốt cả truyện, Chí Phèo cũng bị Nam Cao bắt phải chửi đi chửi lại rất nhiều lần, chửi luôn mồm không ngừng nghỉ:

“Hắn chửi trời và đời. Hắn chửi cả làng Vũ Đại. Hắn chửi tất cả những đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng mặc, người nào mà hoài tương đối, tức mình hắn chửi đứa nào đẻ ra chính hắn, lại càng không người nào cần! Và hắn lấy thế làm ức lắm; bởi vì người ta không thể chửi nhau một mình; chửi nhau một mình thì còn văn vẻ gì!”…

Tuy nhiên, từ đầu tới cuối truyện ngắn “Chí Phèo”, ngoại trừ cái câu “Mẹ kiếp!” được đôi lần nhắc tới khi Chí Phèo chửi đổng (chửi chả nhằm vào người nào cả một cách có chủ đích), Nam Cao toàn sử dụng câu gián tiếp (indirect speech) mỗi khi nói về cái sự chửi của Chí, thành ra người đọc chỉ biết là Chí đã chửi, chửi rất nhiều, nhưng cụ thể hắn chửi thế nào thì chẳng người nào biết cả.

nếu như người nào đó đã từng xem phim “Làng Vũ Đại ngày ấy” thì còn có dịp nghe Chí Phèo chửi: Mẹ cha con đĩ dại! Mẹ cha thằng dê già! Cha mấy đời con đĩ Nở… vân vân và vân vân. Nhưng “Làng Vũ Đại ngày ấy” không phải là “Chí Phèo”, và người viết kịch bản cho “Làng Vũ Đại ngày ấy” cũng không phải là Nam Cao, vì vậy những câu chửi đó không đủ độ tin cậy (và cũng không xác đáng) để được bàn luận ở đây bởi trong bài viết này, chúng ta chỉ xem xét nguyên bản của nhân vật trong tác phẩm của Nam Cao mà thôi; vả lại, những câu chửi của Chí Phèo trong “Làng Vũ Đại ngày ấy” cũng rất vô lý và vô lối, do vậy chúng không thể là lời giải cho bài toán được đặt ra ở tiêu đề bài viết.

Nhưng thôi, cái chuyện đó để lát nữa bàn sau, việc trước mắt là phải tìm cho ra xem Chí Phèo đã chửi thế nào. Lấy tỉ dụ việc Chí Phèo chửi làng Vũ Đại nhé, mọi người bảo Chí Phèo sẽ chửi làng Vũ Đại ra làm sao? “Mẹ cha làng Vũ Đại”, “Tiên sư làng Vũ Đại” (hoặc đại loại như thế) chăng? Điều đó là không thể nào, bởi lẽ:

Thứ nhất, chửi tương tự là chửi những cái kẻ đẻ ra làng Vũ Đại (mẹ, cha, tiên sư, tam tứ đại…) chứ có phải chửi làng Vũ Đại đâu! Và cái việc Chí chửi không nhằm vào làng Vũ Đại thế tất sẽ đưa Chí tới chỗ bế tắc mà chúng ta đều biết: cả làng Vũ Đại không người nào lên tiếng cả.

Thứ hai, một người học rộng hiểu nhiều như Nam Cao không thể không biết cái đạo lý ở đời rằng người ta chửi nhau là phải chửi… nhau, không được chửi nhằm vào người khác. tới những kẻ hạ đẳng như Ba Giai và cô bán vải ở chợ Đồng Xuân khi mở hội thi chửi còn quy ước với nhau như thế, lẽ nào Nam Cao lại không biết? Mà đã biết thì ông ta không thể để cho nhân vật của mình chửi một cách vô lý và vô lối như đã nói ở phần trên được.

Vậy thì, Chí Phèo chửi làng Vũ Đại thế nào? “Đồ tồi”, “Đồ khốn”, “Đồ mất dậy”… chăng? Mấy câu này nghe có vẻ hợp lý hơn vì chúng nhằm trực tiếp vào đối tượng được ăn chửi (với điều kiện người chửi và người được chửi phải đối mặt với nhau – nói khác là chõ mõm vào nhau), nhưng thói đời nếu như rủa người nào đó là đồ tồi, đồ khốn, đồ vô giáo dục… thì cũng chẳng khác gì kiến đốt gỗ bởi chửi tương tự thì chẳng bõ bèn gì; hơn nữa nếu như Chí Phèo cứ đi lang thang ngoài đường và luôn mồm lảm nhảm “đồ tồi!”, “đồ khốn!”… thì người nào mà biết được là Chí đang chửi người nào. Và điều đó thế tất lại dẫn tới hệ luỵ là người bị chửi (cũng như tất cả những người khác) sẽ coi như “nó chừa mình ra”. Mà thực ra những câu chửi kiểu này cũng chỉ mới xuất hiện và được sử dụng phổ biến trong một vài năm trở lại đây (có nhẽ là từ sau năm 1986); chưa chắc là ngày đó (tức là giai đoạn 1930-1945) Chí Phèo đã biết sử dụng tới những ngôn từ “lịch sự” tương tự để chửi (!?)

——————- Hết bài 1 —————–

Sau khi đã tìm hiểu bài tìm hiểu Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo những em có thể tham khảo bài Tác phẩm Chí Phèo từng có những nhan đề nào? Ý nghĩa nhan đề Chí Phèo? hoặc tham khảo tìm hiểu tấn thảm kịch bị cự tuyệt quyền làm người của nhân vật Chí Phèo nhằm ôn tập, củng cố tri thức môn Ngữ văn lớp 11 của mình.

Bài mẫu số 2: Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

Trong nền văn học viết Việt Nam, có những tác giả đã khẳng định vị trí của mình bằng sáng tác khổng lồ mang trị giá nhân văn lớn như đại thi hào Nguyễn Du với “Truyện Kiều” hoặc bằng cách phản ánh những sự kiện trong đại của quốc gia như tác gia Tố Hữu, Nguyễn Tuân. Số khác thì đánh dấu bằng tuyên ngôn nghệ thuật như Vũ Trọng Phụng, Thạch Lam… Nhưng cũng có những tác giả đã để lại ấn tượng muôn thuở trong lòng người đọc chỉ bằng một một chi tiết nhỏ trong toàn bộ tác phẩm… trong đó có Nam Cao. Và như Macxim Gorki đã khẳng định :”Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn” là vậy.

Người ta cứ nghĩ để viết nên một tác phẩm vĩ đại thì phải đi tìm những thứ to tát từ nơi xa xôi, phải thoát ly hiện thực thống khổ để tìm tới điều mơ tưởng. Không phải vậy, nhà văn – người sáng tạo ra cái đẹp – có thể chỉ tìm được nghệ thuật cao quý từ những điều thông thường nhất, nhỏ bé nhất mà lại nói lên được điều vĩ đại. “Chi tiết nhỏ” là những sự việc, sự kiện thông thường trong một tác phẩm, nhường nhịn như ban đầu đọc qua ta chỉ nghĩ nó có tác dụng phản ánh hiện thực khách quan mà khi đọc tận tường, ta lại phát hiện trong đó một trị giá tư tưởng lớn có ý nghĩa giáo dục và thẫm mĩ cao. “Chi tiết nhỏ” nhưng mang trị giá nghệ thuật đặc sắc góp phần khẳng định lập trường và tài năng của “nhà văn lớn”.

Chí Phèo là một tiêu biểu nghệ thuật về người nông dân từ lương thiện rơi vào tha hóa trở thành quỷ dữ rồi bị gạt ra khỏi xã hội loài người, cuối cùng quay quắt trở về với thảm kịch của khát vọng “làm người lương thiện”. thảm kịch bị ruồng bỏ, đơn chiếc trước đồng loại của Chí Phèo được Nam Cao thể hiện qua một chi tiết rất nhỏ, rất thông thường và tự nhiên ngay đoạn mở đầu nhưng càng đọc, càng suy ngẫm ta lại càng thấy từng tầng nghĩa sâu sắc cả về tư tưởng lẫn nghệ thuật của tác phẩm. Đó chính là tiếng chửi của Chí Phèo.

Trong cơn say, hắn ngật ngưỡng bước đi và hắn chửi. Ban đầu hắn chửi trời vì trời sinh ra hắn một con người không hoàn thiện. Rồi hắn “chửi đời” vì đời bạc tình đã cưu mang hắn rồi lại vứt bỏ hắn. Tức quá, hắn “chửi cả làng Vũ Đại” đã đẩy hắn vào thảm kịch tha hóa thê thảm. Nỗi cô độc đã lên tới tột độ, hắn”chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn”! đớn đau nhất, Chí Phèo chửi “đứa chết mẹ nào đã đẻ ra thân hắn” làm hắn mang những thảm kịch lớn của thế cục. Chí Phèo chửi nhưng lời của hắn lại rơi vào trong lặng im đáng sợ. Không một người nào đáp lại lời của hắn. Hắn chửi nhưng chất chứa bên trong là niềm khát khao được giao tiếp, được đồng vọng dù chỉ được đáp lại bằng một tiếng chửi. Nhưng đau xót thay, cả làng Vũ Đại quay lưng với hắn để cuối cùng hắn chửi nhau với ba con chó dữ: “Một thằng say và ba con chó dữ mà làm ồn ã cả làng”. Chí Phèo thật sự đã bị gạt bỏ khỏi xã hội loài người.

Tài hoa nghệ thuật Nam Cao được bộc lộ ngay trong đoạn mở đầu truyện ngắn. Nhà văn đã sử dụng rất thành công hình thái tiếng nói nửa trực tiếp để tạo nên hiện tượng đa thanh cho giọng điệu kể chuyện. Đoạn văn có lời kể khách quan xen lẫn lời nhận xét của tác giả, có cả lời nhủ thầm của dân làng: “Chắc nó trừ mình ra”. tương tự, tuy dân làng Vũ Đại không xuất hiện nhưng ta vẫn thấy hình ảnh đám đông và thái độ của họ trước lời chửi Chí Phèo. vượt bậc lên tất cả là giọng Chí Phèo vừa có phần phẫn uất lại vừa đơn chiếc trước đồng loại: “Tức thật! Ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! … Mẹ kiếp! Thế có phí rượi không?” Đó là lời kể của tác giả hay chính suy nghĩ, xúc cảm của nhân vật đang đựng lên tiếng nói.

Nhờ tính chất đa thanh của giọng điệu kể chuyện đã dẫn tới một tính chất đặc sắc khác cho đoạn văn: tính đa nghĩa. Tiếng chửi không chỉ là khát khao được giao tiếp mà còn là sản phẩm của một con người bị rơi vào thảm kịch bị tha hóa, không được sống đúng bản tính của một con người. Bên ngoài là tiếng chửi của một kẻ say nhưng bên trong thì hắn rất tỉnh. Lời chửi rất mơ hồ, không động chạm người nào, quả là một kẻ say thông thường đang chửi. Nhưng hắn rất tỉnh, rất sáng suốt, không gian trong tiếng chửi thu dẹp dần từ cao tới thấp, từ rộng tới hẹp, từ vô địa chỉ tới có địa chỉ. Từ số đông, hắn chửi một người: “hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo”. Đẻ ra Chí Phèo “cả làng Vũ Đại cũng không người nào biết” nhưng chúng ta, người đọc thì biết: Chính xã hội vô nhân đạo đã đẻ ra Chí Phèo – con quỷ dữ của làng Vũ Đại, đã sinh ra hiện tượng “Chí Phèo”. tương tự, hắn mượn rượi để chửi, để phản ứng với toàn bộ xã hội vô nhân đạo. Từng lời cay độc ấy thoát ra tức là lòng hắn đang gào thét cuồng điên, hắn chửi để thỏa mãn lòng rực lửa đốt trong khi cả làng Vũ Đại không người nào lắng tai hắn. Họ thành kiến với hắn. Tiếng chửi của Chí Phèo vừa mang tâm trạng bất mãn vừa là lời tố cáo sâu sắc xã hội vô nhân đạo với những nếp nghĩ lạc hậu đã cướp đi quyền làm người và ruồng bỏ hắn. Tiếng chửi thật chất là một tiếng kêu cứu thảm thiết của con người đáng thương bị què quạt cả về thể xác lẫn ý thức cố níu chiếc phao đời để mà tồn tại. Ta đã từng đau xót cho số phận nghèo khổ, tăm tối của chị Dậu, chị Dậu nghèo tới mức phải bán con, bán chó, bán sữa nhưng Ngô Tất Tố không để chị bán phẩm giá của mình. Còn Chí Phèo, hắn đã bán cả vong linh cho quỷ dữ với cái giá rẻ bèo và cuối cùng bị ghẻ lạnh, đơn chiếc trong chính xã hội loài người.Trong đoạn văn, cứ sau một lời kể khách quan mang tính chất thông báo là một lời nhận xét của tác giả. tương tự, bằng hiện tượng đa nghĩa của giọng điệu, ta không chỉ thấy thái độ, tình cảm của nhân vật mà còn cảm nhận được trái tim nhà văn đang lên tiếng. Đằng sau lời văn lạnh lùng sắp như sắc lạnh ấy lại là một tấm lòng xót thương sâu sắc cho nhân vật và cả sự căm phẫn xã hội vô nhân đạo đã đẻ ra hiện tượng Chí Phèo.

Tóm lại, đoạn văn được mở đầu bằng lời chửi của Chí Phèo không chỉ mang nét nghệ thuật dễ nhận thấy, nghệ thuật kết cấu, mà còn mang trị giá tư tưởng và trị giá nghệ thuật của ngòi bút thấm đẫm ý thức Nam Cao. Càng đào sâu, càng nghiền ngẫm, người đọc sẽ tìm cho mình những suy nghĩ sâu sắc hơn về tuyệt tác “Chí Phèo”.

“Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”. Chi tiết “tiếng chửi” của Chí Phèo đã góp phần làm nên thành công của nhà văn lớn Nam Cao. Nó đã khái quát lên một chân lý nghệ thuật: nghệ thuật chân chính không những tìm thấy cái thông thường trong sự phi thường mà còn phát hiện cái phi thường trong sự thông thường, thậm chí tầm thường. Chỉ có nhà văn lớn có khối óc và trái tim lớn mới làm được điều đó.

Bài mẫu số 3: Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo

Nam Cao được đánh giá cao với tư cách là một nhà văn hiện thực. Cùng với những tác phẩm của Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, những tác phẩm của Nam Cao đã góp phần quan trọng làm nên thiên hướng văn học hiện thực phê phán (1930-1945). c

Chửi là một trong những hành vi nói năng của con người. Con người có rất nhiều hành vi. Nói năng là một trong những hành vi đó. Trong hành vi nói năng, lại có rất nhiều hành vi như: hành vi chửi, hành vi chào, hành vi khuyên, hành vi xin lỗi, hành vi yêu cầu, hay ra lệnh… Bài viết xin được lý giải thêm về hành vi tiếng nói Chửi của Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao, ngõ hầu mang tới những kiến giải có cơ sở hơn từ góc nhìn dụng học, mà cụ thể hơn là lý thuyết hành vi (hành vi tiếng nói).

Theo tự điển Tiếng Việt, chửi là thốt ra những lời xúc phạm cay độc để làm nhục [1].

Phạm Văn Tình thì nghĩ rằng: “Khi đạt tới đỉnh điểm của sự tức tối, người ta thường thốt ra một lời rủa, lời chửi (mà đi kèm với nó là những từ thô tục)” [2].

Một ý kiến khác của Nguyễn Thị Tuyết Ngân: “Chửi là một hiện tượng ngôn từ văn hóa phản chuẩn đãi đằng một cách chủ động phản ứng bất bình nhằm làm giảm căng thẳng ý thức của người chửi và hạ uy tín của người bị chửi” [3].

Thực tế, chửi có phải chỉ để trút bỏ tức tối hay không? Đặt hành vi tiếng nói chửi của Chí Phèo trong tác phẩm, chúng tôi nghĩ rằng nó còn có thể có rất nhiều ý nghĩa hơn thế.

Khảo sát toàn bộ tác phẩm “Chí Phèo”, chúng tôi thấy không hề có một cuộc “chửi” hoặc “chửi nhau” trực tiếp nào. Tức là không có việc SP1 (nói) chửi SP2 (nghe) [4]. Đa phần chúng ta biết Chí Phèo chửi qua lời kể, lời dẫn truyện của tác giả. Lúc dọa nạt mụ hàng rượu, Chí cũng chỉ “quát lên” (Ít vốn thì tối nay ông trả. Nhà mày đã chết ngay bây giờ hay sao?). Khi tới nhà Bá Kiến để gây sự, Chí vẫn rất “nhẹ nhõm” (Vâng, bẩm cụ không được thì con phải đâm chết năm ba thằng, rồi cụ bắt con giải huyện). Ngay cả lúc tới nhà Đội Tảo đòi nợ thay cho Bá Kiến, chúng ta cũng chỉ biết Chí “đựng tiếng chửi ngay từ đầu ngõ”. Không biết cụ thể Chí chửi thế nào với một kẻ không nợ nần và cũng không thù oán gì với Chí!

Hành vi tiếng nói luôn gắn với người nói và người nghe. Người nói và người nghe luân phiên thay đổi vai nói và vai nghe. Ngay cả ở hành vi chửi cũng vậy. Chính Chí Phèo đã nói: “chửi nhau một mình thì còn văn vẻ gì! “. Có luân phiên thay đổi vai, thì việc “chửi” có nhẽ mới “hấp dẫn”. Trong truyện ngắn Chí Phèo, rất ít khi hành vi chửi của Chí được Nam Cao dẫn trực tiếp. Chửi mà không trực tiếp thì quả là giảm đi rất đáng kể tính gay gắt và sự xúc phạm thể diện đối với người bị chửi. Trong khi ở những tác phẩm khác, Nam Cao dẫn trực tiếp hành vi này rất nhiều và không phải là không “gớm ghê”. Ví dụ:

– Đồ phản trắc! Đồ vô lương! Đồ giết mổ chồng!

(Nửa đêm; trang 449)

Hoặc:

– Bẩm bà, bu con đi vắng!

– Đi vắng! Đi vắng mãi! Mày về bảo con mẹ mày nội ngày mai không trả tiền tao thì tao đào mả lên đó.

Cái giống chỉ biết ăn không!

(Nghèo; trang 10)

Vì vậy, chúng tôi nghĩ rằng trong hành vi chửi của Chí còn chất chứa nhiều nỗi niềm hơn thế.

Thực ra, cho tới thời khắc ấy của thế cục với bao lần bầm dập cả về tâm hồn và thể xác, tới mức phải “đi ở tù”, tới mức cái mặt “nó không còn là mặt người” nữa. Và để sinh tồn thì chỉ còn mỗi một nghề là “rạch mặt ăn vạ”. Để có thể rạch mặt ăn vạ, “chửi bới”, “dọa nạt” thì phải có rượu, phải say! Hơn nữa, “chưa bao giờ hắn tỉnh…”, thì hành vi chửi bới kia có phải chỉ là phản ứng “khi đạt tới đỉnh điểm của sự tức tối” hay không?

Thứ nhất, chửi quả đúng là để “đãi đằng một cách chủ động phản ứng bất bình”. Trong toàn bộ truyện ngắn Nam Cao, hành vi tiếng nói chửi mắng được dẫn với một tỉ lệ tương đối cao (91 lần [5]). Và cũng rất nhiều lần Nam Cao để những nhân vật của mình “thốt ra lời rủa, lời chửi” và “đi kèm với nó là những từ thô tục”. Ví dụ:

– Quân trộm cướp! Quân giết mổ người! Mày muốn rũ tù thì trêu vào bà!

(Nửa đêm; trang 449)

Hoặc:

– Nói chó nó cũng không ngửi được!…

(Làm tổ; trang 326)

Nhưng với Chí Phèo, đỉnh điểm của tức tối mà chửi có nhẽ chỉ diễn ra một vài lần, sau khi Chí “đi ở tù về”… Nam Cao đã viết: “năm hai mươi tuổi hắn tới ở cho nhà Lí Kiến…”. Rồi được một thời gian “Chí bị người ta cho đi ở tù”; “hắn đi biền biệt tới bảy tám năm sau mới về”; “về ngày hôm trước ngày hôm sau đã ngồi uống rượu thịt chó say khướt” rồi “xách vỏ chai tới cổng nhà Bá Kiến gọi tục danh ra mà chửi”. Đó là lần trước tiên Chí Phèo chửi. “Thật là ồn ã!”. Chí Phèo đã chửi ra tuồng. Và chắc là phải kèm theo “cả những lời thô tục”. Vì Nam Cao đã viết rất rõ: “Mà chửi mới sướng mồm làm sao! Mới ngoa ngoắt làm sao!”. Chửi tới mức mà dân làng “Họ bảo nhau: Phen này cha con thằng Bá Kiến còn dám vác mặt đi đâu nữa! Mả tổ mả tiên lộn lên hết mất rồi!”, thì chắc hẳn phải là “những lời xúc phạm cay độc” lắm!

Một hành vi tiếng nói không chỉ gắn với người nói, người nghe, mà còn gắn chặt chẽ với văn cảnh. Trong văn cảnh rộng lớn của xã hội Việt Nam những năm dài trước cách mệnh, thì phản ứng để trút bỏ tức tối của con người trước những áp bức bất công là một điều không tránh khỏi. Đi sâu vào trong văn cảnh của tác phẩm Chí Phèo thì rõ ràng là không thể lặng im, mà phải phản kháng, phản kháng mãnh liệt trước sự bất công, vô lý tới tàn nhẫn khi Chí Phèo bị đẩy vào đường cùng và chỉ còn mỗi một cách rạch mặt ăn vạ, đâm chém để tồn tại. Cho nên, chửi có nhẽ là một phản ứng thế tất. vì vậy, khi Chí Phèo chửi, thì cả làng Vũ Đại – họ mới “hả” vô cùng… Rõ ràng hành vi chửi đã góp phần không nhỏ vào việc tạo dựng chân dung nhân vật cũng như sự chuyển tải trong chiều sâu tư tưởng và ý đồ nghệ thuật của tác giả!

Thứ hai, chửi còn là cách để Chí chứng tỏ sự tồn tại của mình, sự hiện diện của mình trong cộng đồng cư dân làng Vũ Đại.

Sau lần chửi “thật là ồn ã” và “ồn ào như chợ” ấy, Chí Phèo đã trở thành “thủ công” của Bá Kiến. “Hồi ấy mới đâu hắn mới hai bảy hai tám tuổi”…

“Bây giờ hắn đã thành người không tuổi rồi…”. “Bao nhiêu việc ức hiếp, phá phách, đâm chém, mưu hại người ta ủy quyền hắn làm”. “Hắn nhớ mang máng rằng có lần hắn hai mươi tuổi, rồi hắn đi ở tù, rồi hình như hắn hai nhăm không biết có đúng không?”. “Bởi vì từ đó bao giờ hắn cũng say”. “Hắn không biết rằng hắn là con quỷ dữ của làng Vũ Đại”. “Tất cả dân làng đều sợ hắn và tránh mặt hắn mỗi lần hắn qua…”. “vì vậy cho nên hắn chửi hay là chẳng vì cái gì hắn cũng chửi”. có nhẽ Chí Phèo đã quá đơn chiếc trong sự quẫy đạp của chính mình để tồn tại. Chí uống rượu đó, đập phá đó và chửi bới đó, nhưng nhường nhịn như Chí đang đơn độc một mình. Và chỉ có thể chửi, bởi vì Chí không biết hát (“giá hắn biết hát thì có nhẽ hắn không cần chửi”). Hát hay chửi đối với Chí thì cũng đều vậy thôi – đều là tiếng kêu đớn đau của sự đơn độc! Do vậy, ở đây chửi không phải là sự tức tối – chửi để chứng tỏ sự tồn tại, sự hiện diện của Chí trong thế cục này, với làng Vũ Đại đã sinh ra Chí!

Thứ ba, Chí Phèo chửi không chỉ để khẳng định sự tồn tại, mà còn để khẳng định vị thế xã hội của hắn. Trong văn hóa của người Việt, thì chỉ những người ở vị thế xã hội cao (chức vụ cao, tuổi tác cao, ông bà, bố mẹ…) mới có “quyền” chửi. Và những người bị chửi thường là những người có vị thế xã hội thấp (nhân viên, con cháu…). Chửi là một cách để thể hiện mình, khẳng định mình. Ông cha ta có câu “Muốn nói không làm chồng mà nói, muốn nói ngoa làm cha mà nói”. Theo cách hiểu của người Việt, thì “nói không” và “nói ngoa” cho người nào đó cũng là cách hạ thấp uy tín, danh dự của họ (tức là chửi họ). Và thậm chí không đáng để chửi, thì những người có quyền hơn vẫn có thể chửi. Cho nên, việc chửi của Chí Phèo (“hắn thấy hắn cũng oai, táo tợn vì dám gây sự với cha con nhà Bá Kiến bốn đời làm tổng lí…”; và vì hắn “đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc…”, tới nỗi “tất cả dân làng đều sợ hắn…”) phải chăng là một cách để xác lập vị thế “hơn người” của hắn?

Cuối cùng, trong văn hóa xử sự của người Việt thì kị nhất là chửi và bị chửi. Bởi vì, “một điều nhịn, chín điều lành”, “nhịn mày tốt tao”. Cho nên, chửi nhất là bị chửi là một sự xúc phạm gớm ghê. do vậy, chửi và chửi nhau là một điều mà người Việt tối kị. Chửi mà không có người ra lời hồi đáp thì sẽ không thành chửi nhau. “Bởi người ta không thể chửi nhau một mình”! Trong tác phẩm Chí Phèo, sự hiện diện của Chí luôn gắn với hành vi chửi, nhưng rõ ràng Chí chưa chửi nhau “trực tiếp” bao giờ – tức không hề có chửi nhau. tức là không hề có hành vi được xem là mất danh dự này. do vậy, khái niệm chửi mà lâu nay chúng ta vẫn thường quan niệm, cũng như quan niệm về Chí Phèo với hành vi chửi của Chí một cách thông thường có nhẽ nên xem lại.

tương tự, hành vi chửi của Chí Phèo không chỉ là sự trút bỏ tức tối với những lời cay độc, không chỉ là phản ứng không chuẩn văn hóa, mà chửi còn là để khẳng định sự tồn tại, sự hiện diện và vị thế của mình. Đó có nhẽ cũng là cách mà Chí Phèo muốn “làm hòa với mọi người”. Và trong suốt tác phẩm (mặc dù vậy), Chí cũng chưa từng chửi nhau. Nhìn sâu vào trong tác phẩm và tâm hồn của Chí, rõ ràng đây không phải là tiếng chửi, mà là tiếng lòng thống thiết từ trái tim bị giày đạp tới tận cùng và nó bật lên thành tiếng kêu thương đớn đau với phương thức biểu hiện một cách xót xa (mà chỉ có Nam Cao mới làm được) đó là tiếng chửi. Vì vậy, mặc dù chửi, chúng ta vẫn thấy thương, vẫn thấy đau đáu, vẫn thấy day dứt trằn trọc khôn nguôi… dù những trang viết của Nam Cao đã cách xa chúng ta sắp thế kỉ.

——————– Hết ——————–

Tham khảo 3 bài mẫu tìm hiểu ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao, những em có thể hiểu rõ hơn về trị giá tư tưởng nghệ thuật độc đáo và ý thức nhân đạo của tác giả. Tiếp theo, để ôn luyện tri thức, rèn kỹ năng viết bài, chuẩn bị tốt cho những bài tập làm văn, bài rà soát trên lớp, những em có thể tham khảo bài tư cách nhà nho trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát, Tiếng cười trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia, tìm hiểu bài thơ Tự tình 2, tìm hiểu văn pháp kí sự của Lê Hữu Trác qua đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh,…

Bản quyền bài viết thuộc THPTSocTrang.Edu.Vn. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!

Nguồn chia sẻ: cmm.edu.vn